Bolivia: Hành Trình Khám Phá Xứ Sở Muối Trắng Và Những Điều Bất Ngờ

 

Bolivia, quốc gia không giáp biển nằm ở trung tâm Nam Mỹ, nổi tiếng với địa hình đa dạng từ dãy Andes hùng vĩ đến rừng mưa Amazon. Chuyến hành trình khám phá Bolivia của mình bắt đầu từ Uyuni, một thị trấn nhỏ nằm ở độ cao 3.660 mét so với mực nước biển, chỉ cách biên giới Chile khoảng 300 km.

---

Phần 1: Uyuni - Cánh Cổng Của Sa Mạc Muối

1.1 Chặng Đường Đến Uyuni Và Cú Sốc Độ Cao

Để đến Uyuni, mình đã khởi hành từ Calama, Chile, một thành phố khai thác mỏ ở sa mạc Atacama. Quãng đường hơn 500 km mất khoảng 8 tiếng di chuyển. Trên đường đi, hai bên chủ yếu là hoang mạc không có nhà cửa hay cây cối. Thỉnh thoảng, tại những khoảng đồng cỏ, mình dễ dàng bắt gặp những chú Vicuña hay Llama đang nhởn nhơ gặm cỏ.

Trước khi nhập cảnh vào Bolivia, ngoài visa, bạn cần điền một biểu mẫu trực tuyến để hải quan quét mã QR tại cửa khẩu. Đường dẫn của biểu mẫu là: https://anbsw01.aduana.gob.bo:7401/viajero/formPublico250.do. Mình đã không biết trước điều này, và tại biên giới lại không có internet để làm thủ tục. May mắn thay, anh tài xế tốt bụng đã cho mình dùng ké internet từ điện thoại của anh ấy nên cuối cùng cũng hoàn tất được thủ tục. Lúc qua cổng kiểm soát, trái cây không được phép mang theo, nên mình có mấy trái chuối phải bỏ lại (nếu đễ lại trên xe không đem xuống thì không sao).

Sau hơn 8 tiếng xe chạy, mình cuối cùng cũng đặt chân đến Uyuni. Vừa xuống bến xe trung tâm, cảm giác choáng váng nhẹ vì độ cao 3.660 mét đã ập đến, một trải nghiệm khá lạ lẫm dưới ánh nắng chói chang.

1.2 Vài Nét Về Uyuni

Uyuni là một thị trấn nhỏ nằm ở vùng phía tây nam của Bolivia, được biết đến nhiều nhất với Salar de Uyuni – cánh đồng muối lớn nhất thế giới. Nơi đây từng là một điểm trung chuyển quan trọng của tuyến đường sắt từ Bolivia ra bờ biển Chile, đóng vai trò chiến lược trong vận tải khoáng sản, đặc biệt là bạc từ Potosi. Hiện nay, đây cũng là khu vực có trữ lượng lithium lớn, nguyên liệu cho pin xe điện và thiết bị công nghệ, hứa hẹn ảnh hưởng lớn đến kinh tế tương lai của Bolivia.

Người dân Uyuni phần lớn là người Aymara và Quechua, hai nhóm dân tộc bản địa chính của Bolivia. Trang phục truyền thống của phụ nữ Aymara với váy phồng nhiều lớp, mũ quả dưa và khăn choàng dệt tay là hình ảnh phổ biến bạn dễ dàng bắt gặp trên đường phố.

1.3 "Cash Is King" – Bài Học Đắt Giá Về Tiền Tệ Bolivia

Một trong những điều thú vị nhất mình học được ở Bolivia là câu nói "tiền mặt là vua" (cash is king). Chính phủ Bolivia đang cố gắng kiểm soát tiền tệ và tỷ giá hối đoái của đồng nội địa Boliviano (BOB) so với USD hoặc Euro. Tuy nhiên, tỷ giá ngoài chợ đen lại được thả nổi. Ngày mình ở Uyuni, 1 Euro chỉ đổi được 7,9 BOB qua thanh toán thẻ Mastercard của ngân hàng Deutsche Bank. Trong khi đó, tại bến xe Uyuni, 1 Euro đổi được tới 14,8 BOB. Tỷ giá đổi ở La Paz, thủ đô hành chính của Bolivia, còn cao hơn nữa, lên tới hơn 17 BOB cho 1 Euro. Điều này có nghĩa là tỷ giá hối đoái trên thị trường tự do cao hơn gấp đôi so với tỷ giá quy đổi liên ngân hàng!

Để dễ hình dung, mình đã mua 4 cốc mì tôm, 6 quả trứng, 1 chai nước 2l, 1 hộp nước ép trái cây, 1 bịch khăn giấy ướt và 1 que kem tại siêu thị, tổng cộng hết 161 BOB (sử dụng thẻ tín dụng và ngân hàng đổi thành 20,37 Euro). Trong khi đó, 2 đĩa cơm sườn và bít tết thịt lạc đà Llama, kèm salad miễn phí và 1 chai Coca-Cola, chỉ hết 78 BOB – tương đương khoảng 5 Euro theo tỷ giá chợ đen. Giờ đây, mình mới thấm thía rằng có càng nhiều tiền mặt Euro hoặc USD thì càng tốt, đừng nên sử dụng thẻ tín dụng hoặc rút tiền từ ATM nếu không muốn "bay mất" 50% giá trị. Cốc mì tôm 23 BOB bỗng trở thành 4 Euro làm đau hết cả ruột.

Mấy tuần sau khi xuống tới La Paz, mình đổi ở khu vực trung tâm được tỉ giá 16 BOB. Tuy nhiên, những ngày sau đó tỷ giá có vẻ đi xuống, chỉ còn 14,5 – 15 BOB / 1 Eur.

1.4 Chi Phí Sinh Hoạt Ở Uyuni

Nhìn chung, chi phí sinh hoạt ở Uyuni khá rẻ, theo mình thì tương đương hoặc thậm chí rẻ hơn so với Việt Nam. Dĩ nhiên, giá cả có thể khác nhau tùy thuộc vào dịch vụ bạn chọn.

• Nước uống: Một chai nước suối 2 lít có giá dao động từ 5 BOB, 7,5 BOB đến 10 BOB tùy nơi bán.
• Ăn uống: Ăn trưa tại các quán ăn địa phương, một suất ăn cho hai người tuỳ tiệm khoảng 24-34 BOB, bao gồm súp và đĩa cơm với thịt bò/gà cho mỗi người (tương đương 24.000 - 34.000 VND/dĩa). Tuy nhiên, nếu vào các quán dành cho khách du lịch ở trung tâm, giá có thể lên tới 60-100 BOB/món, và một chai bia 630ml là 30 BOB.
• Chỗ ở: Khách sạn mình đặt trên Booking.com giá 105 USD / 4 đêm, nhưng khi thanh toán bằng BOB thì họ tính tỷ giá 10 BOB cho 1 USD, khiến bài toán nhân tỷ giá trở nên khá "nhức đầu". Tuy nhiên, thanh toán bằng BOB chắc chắn vẫn lợi hơn nhiều.

---

Phần 2: Salar de Uyuni - Sa Mạc Muối Vô Tận

2.1 Tour Khám Phá Sa Mạc Muối

Ngày tiếp theo, mình đặt tour trọn gói Salar de Uyuni, bao gồm ăn trưa, không bao gồm vé đi lên ốc đảo 30 BOB/người, kéo dài từ 10:30 sáng đến 7:30 tối. Giá tour ở đây cũng khá chênh lệch. Mình hỏi ở cửa hàng Andes Salt Expeditions thì họ báo giá 600 BOB/người (nhân viên bán tour nói tiếng Anh), nhưng sang Expediciones Mammut cách đó vài căn thì giá chỉ còn 300 BOB (nhân viên chỉ nói tiếng Tây Ban Nha). Lúc đi tour, anh bạn tour guide nói rằng công ty của anh ấy (Uyuni Sweet Travel) bán giá 450 BOB, nên mình mua được 300 BOB là khá rẻ (tất cả đều là English guide).

2.2 Hành Trình Khám Phá Sa Mạc Muối

• Nghĩa địa Tàu hỏa (Train Cemetery): Điểm dừng chân đầu tiên là một bãi tàu hỏa bị bỏ hoang giữa sa mạc. Hàng chục đầu máy và thân tàu không còn sử dụng từ những năm 1930 nằm rỉ sét, tạo nên một khung cảnh độc đáo và mang đậm dấu ấn lịch sử. Những xác tàu này là minh chứng cho ngành công nghiệp khai khoáng từng rất phát triển ở Bolivia, chủ yếu xuất khẩu quặng sang Anh và các nước châu Âu. Hiện nay, khoáng sản chủ yếu được vận chuyển bằng tàu hỏa qua Chile rồi từ đó xuất sang các nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản.
• Làng Colchani: Sau đó, xe chạy 20km đến làng Colchani, một ngôi làng chuyên khai thác muối. Khách du lịch có thể tham quan chợ, chủ yếu bán quà lưu niệm và xem quá trình sản xuất muối. Người dân ở đây khai thác trung bình 5 tấn muối mỗi ngày, nhưng giá bán lại khá rẻ, 50kg chỉ khoảng 3 USD.
• Hồ Muối và Bảo Tàng Muối: Uyuni nổi tiếng với cánh đồng muối rộng lớn có diện tích lên đến 11.000 km² và độ sâu 120 mét. Vào mùa mưa (tháng 1, 2, 3), nơi đây sẽ tạo thành các hồ muối. Sau mùa mưa, nước bốc hơi, tiếp tục hình thành muối và mỗi năm vùng sa mạc này lại cao thêm vài cm. Điều đặc biệt là nước trong sa mạc không bao giờ đóng băng dù nhiệt độ có xuống tới -10°C nhờ vào lượng khoáng chất dồi dào như Brom (Br), Magiê (Mg), Lưu huỳnh (S), v.v.

Xe dừng tại bảo tàng muối nằm ngay giữa sa mạc. Nơi đây từng là khách sạn nhưng sau này chuyển thành bảo tàng cho du khách tham quan. Chạy xe giữa sa mạc cũng khá thú vị, chẳng có đường xá bảng chỉ dẫn gì cả, bác tài chỉ có nhìn về các ngọn núi rồi xác định hướng mà đi thôi. Thỉnh thoảng những chiếc xe giao nhau mang lại một cảm giác rượt đuổi giữa không gian nhiều chiều.

• Ốc Đảo Incahuasi (Isla Incahuasi): Từ bảo tàng, xe chạy thêm một tiếng nữa và dừng lại ngay giữa sa mạc để ăn trưa. Cảm giác được ngồi ăn giữa một cánh đồng muối rộng lớn như thế thật sự "yomost". Sau bữa trưa, di chuyển khoảng 20 km nữa là đến ốc đảo Incahuasi (có nghĩa là "Nhà của Inca" trong tiếng Quechua). Hòn đảo này chính là dấu tích của sự hình thành Trái Đất từ hàng triệu năm trước, từng là một phần của đáy biển cổ đại. Giờ đây, những tảng đá trên ốc đảo vẫn còn lưu giữ các mẫu san hô hóa thạch, minh chứng cho quá khứ xa xưa của vùng đất này.

Điểm nổi bật nhất của Incahuasi là sự hiện diện của hàng trăm cây xương rồng khổng lồ. Chúng có chiều cao đa dạng, từ 1 mét đến hơn 10 mét. Điều đáng kinh ngạc là nhiều cây xương rồng ở đây đã có tuổi đời trên 1.000 năm. Với tốc độ phát triển chỉ khoảng 0,5 cm mỗi năm, những cây xương rồng này chính là những "chứng nhân" sống, kể câu chuyện về dòng chảy thời gian giữa lòng sa mạc vô tận. Từ đỉnh đảo, bạn có thể nhìn bao quát toàn cảnh Salar de Uyuni.

Toàn bộ vùng Salar de Uyuni có đến 22 ốc đảo nhỏ và 19 ốc đảo lớn, tuy nhiên chỉ có Incahuasi là còn được bảo tồn và lưu giữ, một phần do vị trí nằm ngay giữa sa mạc khá xa. Các ốc đảo còn lại do gần với khu vực dân cư bên ngoài nên đã bị khai thác gỗ xương rồng để làm nhà cửa nội thất từ lâu.

• Hoàng Hôn Trên Gương Muối: Rời ốc đảo khi đã hơn 4 giờ chiều, xe chạy ngược về khu vực hồ nước để ngắm hoàng hôn. Mực nước ở đây khá nông, chỉ vài cm, nhưng trải rộng trên một diện tích mặt muối lớn tạo nên một bức tranh phản chiếu toàn cảnh như một chiếc gương khổng lồ giữa sa mạc muối. Mình thật may mắn vì anh tour guide nói rằng khoảng một tháng nữa thì khu vực này sẽ cạn nước và không còn hình ảnh hoàng hôn phản chiếu kỳ diệu như vậy nữa.

Tour cung cấp bữa ăn khá ổn: bữa trưa với quinoa, thịt bò, trứng chiên, khoai tây, cà rốt, dưa leo, cà chua và coca cola; buổi chiều ngắm hoàng hôn có bánh ngọt và rượu vang. Tour còn trang bị hai chiếc xe đạp để du khách tự do khám phá và chụp ảnh. Anh tour guide của mình cũng rất chuyên nghiệp trong việc tạo ra những bức ảnh ấn tượng giữa sa mạc. Nghe anh kể lúc trước thì hay đi mấy tour dài 3-4 ngày, làm mười mấy năm mệt rồi nên bây giờ chủ yếu đi tour trong ngày thôi.

2.3 Văn Hóa Xe Buýt Và Hành Trình Đến La Paz

Đến Uyuni, mình phát hiện ở đây có một văn hóa xe buýt khá thú vị: tài xế hoặc nhân viên phòng vé sẽ đi rao tên chuyến xe để du khách biết đường lên xe. Cả bến xe vang vọng những tiếng rao liên tiếp. Cơ bản, đôi khi không cần mua vé trước, cứ đến bến xe xem có chuyến nào thì lên.

Tuy nhiên, từ Uyuni đi La Paz chỉ có xe đêm, thường khởi hành từ 8:30 tối trở đi và không có xe đi thẳng vào ban ngày, giá lại đắt hơn gấp đôi. Nếu muốn đi ban ngày, mình phải đi xuống Oruro, một thành phố lớn ở trung tâm Bolivia, sau đó bắt xe khác từ Oruro về La Paz. Giá vé xe đêm dao động từ 165 đến 200 BOB tùy hãng, trong khi chia thành hai chặng thì tổng cộng chỉ tốn 90 BOB. Ở các bến xe còn thu thêm Phí sử dụng dịch vụ bến bãi là 2-2,5 BOB.

Mình chọn đi 2 chặng ngắn: khởi hành từ Uyuni lúc 10.45, 14:30 xe chạy tới bến xe Oruro, với giá vé là 50 BOB. Sau đó mình mua tiếp vé đi La Paz giá 40 BOB một người. Đáng lẽ 15:30 xe khởi hành nhưng tài xế đến 15:50 mới bắt đầu chạy, khiến mình phải ăn vội ổ bánh mì ở bến xe để kịp giờ.

---

Phần 3: La Paz - Thành Phố Trên Mây

3.1 Tổng Quan Và Giao Thông Hỗn Loạn

La Paz, thành phố thủ đô hành chính của Bolivia, tọa lạc ở độ cao ấn tượng từ 3.640 đến 4.150 mét (đoạn của El Alto) được mệnh danh là thành phố cao nhất thế giới. Khi xe bắt đầu tiến vào ngoại ô, cách trung tâm khoảng 20 km, khung cảnh đô thị đang phát triển hiện ra với đường sá và nhà cửa ngổn ngang công trình, bụi bặm mịt mù. Nhiều ngôi nhà vẫn giữ nguyên vẻ thô mộc của gạch không trát, lại gợi nhớ cho mình cảm giác Campuchia hay Việt Nam cách đây 15 - 20 năm.

La Paz nổi tiếng với tình trạng kẹt xe khủng khiếp. Quãng đường chưa đầy 30 km từ ngoại ô vào trung tâm có thể mất hơn một tiếng đồng hồ di chuyển, cộng thêm thời gian tài xế trả khách dọc đường, khiến hành trình kéo dài gần hai tiếng. Giao thông ở thành phố này cực kỳ hỗn loạn, có cho mình mượn xe hơi chắc mình cũng không dám chạy vì đường thì dốc có những con dốc 45 ° mà xe thích dừng thì dừng. Hôm đi xe buýt về đây cũng vậy, xe buýt thả khách miệt mài trên đường, đứng giữa ngã tư cho khách xuống.

Tuy nhiên, bất chấp sự hỗn loạn trong giao thông đường bộ, La Paz lại mang một vẻ đẹp hòa trộn giữa cổ kính và hiện đại, giữa bản sắc bản địa và hơi thở quốc tế. Tên đầy đủ của thành phố là Nuestra Señora de La Paz, có nghĩa là "Đức Mẹ Hòa Bình".

3.2 Mi Teleférico: Mạng Lưới Cáp Treo Trên Không Độc Đáo

Điểm nổi bật nhất của La Paz chính là Mi Teleférico – hệ thống cáp treo đô thị lớn nhất thế giới, kết nối toàn bộ thành phố trên cao. Với tổng cộng 10 tuyến cáp treo mang các màu sắc khác nhau, Mi Teleférico không chỉ là phương tiện giao thông công cộng mà còn là một trải nghiệm du lịch tuyệt vời:

• Tuyến Đỏ: là tuyến cáp treo đầu tiên được thi công từ 2010 nối liền thành phố La Paz nằm giữa thung lũng với vùng El Alto nằm trên đỉnh núi. El Alto cũng là khu vực có sân bay LPB. La Paz và El Alto với mình giống như thành phố Sài Gòn với thành phố Thủ Đức, chỉ khác cái chênh lệch về độ cao, El Alto cao hơn 400 - 600 m.

Ra khỏi trạm 16 de Julio của tuyến đỏ là chạm mặt ngay chợ trời El Alto - lớn nhất Nam Mỹ - trải dài hơn 10 km khắp các con phố, tuy nhiên chỉ hoạt động vào thứ năm và chủ nhật hàng tuần. Cũng chính vì lý do đó mà khi mình đi vào chủ nhật thì line đỏ xếp hàng dài dằng dặt. Nơi đây bán đủ thứ thượng vàng hạ cám, từ quần áo, giày dép mới cũ cho đến linh kiện điện tử, phụ tùng ô tô, ống nước, … và dĩ nhiên là cả đồ ăn.

Lưu ý là cần phải cẩn thận đồ đạc mang theo. Chồng mình đã bị ba bạn nam sáp lại dàn cảnh chuẩn bị móc túi, may mà hai vợ chồng cẩn thận đều mặc quần túi có khóa nên tụi nó chỉ chạm được tay chồng mình rồi thôi.

Tuyến đỏ này cũng đi qua nghĩa trang Central Cemetery of La Paz, nơi có kiến trúc khá đặc trưng với những dãy mộ được xây thành nhiều tầng như những dãy chung cư dành cho người đã khuất.

• Tuyến Vàng: Đưa bạn lên Mirador viewpoint để ngắm toàn cảnh thành phố từ trên cao. Từ trạm Sopocachi có thể ngắm cảnh hoàng hôn cực đẹp.
• Tuyến Tím: từ trung tâm chạy một mạch lên đến El Alto, sau đó sẽ kết nối với tuyến bạch kim để có thể di chuyển qua tuyến vàng hoặc đỏ.
• Tuyến Bạch Kim: chạy dọc theo chiều ngang của đỉnh núi El Alto, kết nối tuyến đỏ, vàng và tím.
• Tuyến Xanh Lá Cây: Cho phép bạn chiêm ngưỡng thành phố trên những vách núi dốc xuống phía dưới trung tâm hành chính, nơi có các cơ quan lãnh sự. Nghe đồn khu Nam này cũng là khu nhà giàu hiện đại.
• Tuyến Xanh Dương: Dẫn lối vào các hẻm núi, băng qua các khu dân cư sầm uất.

Người dân Bolivia thật sự thông minh và sáng tạo khi tận dụng không gian trên cao để xây dựng một hệ thống giao thông công cộng hiệu quả và giá cả phải chăng. Một lượt đi, nếu chỉ đi một tuyến, giá là 3 BOB, nếu đổi 2 tuyến giá 5 BOB, đổi 3-4 tuyến giá 7 BOB. Đây có lẽ là tuyến cáp treo rẻ nhất thế giới mà mình từng trải nghiệm.

Điều thú vị khi du lịch ở La Paz là bạn có thể đi cáp treo mỗi ngày để ngắm nhìn phố phường và đồi núi, mỗi ngày khám phá một tuyến khác nhau. Ngồi trên cáp treo, mình có cảm giác như đang sống trong một thành phố tương lai trên không, nơi không cần phải giải tỏa đường xá hay xây dựng hạ tầng phức tạp cho tàu điện, mà chỉ cần tận dụng không gian để có một hệ thống công cộng đáp ứng nhu cầu đi lại của toàn thành phố. Thậm chí nó còn nhẹ nhàng, nhanh chóng, không trễ giờ, không ô nhiễm.

El Alto và La Paz từng bị chia cắt bởi địa hình dốc và khó đi, đặc biệt ở giờ cao điểm thì đường hẹp nên kẹt xe tồi tệ. Tuy nhiên nhờ hệ thống cáp treo mà hai thành phố này đã trở thành một siêu đô thị kết nối trên không. Nếu La Paz là chiếc bát thì El Alto là miệng bát trải dài trên mặt đất bằng phẳng. Từ trên đỉnh El Alto, bạn có thể thấy cả thành phố La Paz và núi Illimani phủ tuyết trắng hiện ra phía xa (cao 6.438 mét, đây là ngọn núi cao thứ hai ở Bolivia, sau Sajama). El Alto trong tiếng Tây Ban Nha nghĩa là "cao hơn". Nơi đây từng là một phường ngoại ô nghèo, rồi sau đó dân số tăng vọt lên hơn 1.000.000 chỉ trong vài thập kỷ. Và Bolivia đã chuyển mình từ một đất nước không giáp biển nghèo nàn thành nơi sở hữu hệ thống cáp treo đô thị hiện đại và bền vững nhất ở Mỹ Latinh.

Những ngày sống ở La Paz mang lại cho mình cảm giác như sống ở một thành phố trên không, ngày nào cũng đi vài tuyến cáp treo, bay qua thung lũng và sườn núi, nhìn xuống những con đường quanh co và thành phố bên dưới. Trừ việc đau đầu vì say độ cao thì sống ở thành phố giữa núi trời này quả thật rất thú vị.

Chủ nhật cuối cùng, mình lại bắt cáp treo đi lên El Alto để xem đấu võ đài - Cholitas wrestling. Đây là một show giải trí khá thú vị, nơi những người phụ nữ bản địa Aymara, mặc trang phục truyền thống đầy màu sắc – váy xòe nhiều tầng (pollera), áo len, tóc tết và mũ quả dưa – bước lên sàn đấu như những đô vật chuyên nghiệp. Võ đài này nằm ngay trạm 16 de Julio của tuyến cáp đỏ. 16:00 bắt đầu mở cửa bán vé nhưng đến khoảng 17:30 mới bắt đầu. Nhìn mấy chị phụ nữ vật các anh trai đô con thấy đã gì đâu, thấy vai trò nữ quyền được khẳng định một cách rõ rệt.

3.3 Nhịp Sống Phố Thị Và Những Khu Chợ Độc Đáo

Từ Uyuni lên La Paz, mình cảm nhận rõ rệt sự thay đổi từ miền núi về trung tâm phố thị sầm uất. Thành phố đông đúc nghìn nghịt người, với nhà cửa cao tầng và đại lộ xe cộ tấp nập. Đại lộ Mariscal Santa Cruz được xem là tuyến đường huyết mạch của La Paz.

Hoạt động mua bán lề đường diễn ra khắp nơi ở La Paz. Mỗi người dân dựng một quầy nhỏ bán đủ loại mặt hàng từ bánh kẹo, nước uống đến khăn giấy, …

Từ nhà thờ Basilica of Saint Francis ở khu vực trung tâm Santa Cruz, bạn có thể rẽ phải vào một đoạn để ghé thăm Chợ Phù Thủy (Witches’ Market). Đây là nơi bán đủ loại thảo dược, bùa ngải và vật phẩm tâm linh truyền thống của người Aymara. Con đường này cũng là nơi buôn bán đồ thổ cẩm và các mặt hàng lưu niệm đặc trưng.

3.4 Quảng Trường Murillo: Trái Tim Lịch Sử La Paz

Đến La Paz, nhất định phải ghé thăm Quảng trường Plaza Murillo. Nơi đây được đặt theo tên anh hùng dân tộc Pedro Murillo – người đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống Tây Ban Nha tại La Paz vào năm 1809 và sau đó bị xử tử. Quảng trường này là địa điểm thường xuyên diễn ra các buổi diễu hành quốc gia, biểu tình, lễ tưởng niệm và các nghi lễ quốc gia quan trọng. Ngay chính giữa quảng trường là tượng đài Pedro Domingo Murillo.

Xung quanh quảng trường là các tòa nhà quan trọng, đại diện cho quyền lực và lịch sử của Bolivia:

• Palacio Quemado (Dinh Tổng thống cũ): Có nghĩa là “Cung điện cháy”, tên gọi này xuất hiện từ năm 1875 sau một cuộc nổi dậy khiến cung điện bị thiêu rụi.
• Asamblea Legislativa Plurinacional (Tòa nhà Quốc hội): Nơi làm việc của cơ quan lập pháp Bolivia.
• Catedral Metropolitana (Nhà thờ chính tòa La Paz): Một công trình kiến trúc Tân Cổ điển ấn tượng, pha trộn ảnh hưởng của phong cách Baroque và bản địa, tạo nên sự hài hòa độc đáo giữa Tây Ban Nha và Andean.

3.5 Chi Phí Ăn Uống Và Giao Thông Công Cộng

Tại La Paz, trung bình một đĩa thức ăn khoảng 30 BOB, và nhiều quán ăn còn phục vụ súp miễn phí. Mình cũng bắt gặp một số quán ngoài trung tâm có menu buổi trưa với giá chỉ từ 12-18 BOB, khá phải chăng.

Ngoài cáp treo, La Paz còn có một phương tiện công cộng khá thú vị là những chiếc Minibus (hay còn gọi là Collectivo). Đây là những xe du lịch 12-16 chỗ, ghi tên tuyến đường trên kính phía trước. Bạn chỉ cần lên xe và trả vài BOB. Từ trung tâm La Paz, mình đặt xe đưa đón sân bay hết 90 BOB, nhưng nghe các bạn đi cùng tour kể, đi Collectivo từ sân bay về chỉ có 5 BOB/người. Nếu hành lý không công kềnh thì đúng là đi Collectivo cho rẻ.

Ngoài ra thì có thể đặt xe online qua App Uber hoặc Indrive. Trong đó Indrive có vẻ nhiều xe hơn và app có chức năng trả giá, thuận mua vừa bán nên có nhiều tài xế ưu tiên hơn. Buổi sáng mình đặt Indrive từ Brussel apartment ra bến xe trung tâm chỉ có 18 BOB, nhưng hôm về buổi chiều đặt xe ngược lại thì tài xế trả giá 25 BOB mới đi. App cũng cho phép bạn chủ động đưa ra giá cao hơn giá khuyến nghị để dễ dàng có xe hơn.

3.6 Nét Văn Hóa Bolivia Và Những Điều Thú Vị

Đến Bolivia quan sát cuộc sống hằng ngày, những thói quen tập quán của người dân nơi đây khiến mình cảm thấy có khá nhiều nét tương đồng so với người dân Việt Nam. Hôm chứng kiến Đám tang ở Uyuni rước đi ngang qua cũng thấy có một chiếc xe chở hòm đi phía trước và đoàn người lũ lượt theo sau. Chỉ có khác một chút là thay vì những vòng hoa lớn thì ở đây mỗi người sẽ ôm một bó hoa. Chắc là đến lúc ra mộ họ sẽ đặt xuống để tiễn biệt người đã mất.

Còn ở Copacabana thấy cảnh dân tình đi cúng kiến tế lễ, cũng dâng tượng giấy, hoa bánh các kiểu. Trước nhà thờ là hàng loạt các quầy hàng chuyên bán đồ cúng.

Dịp lễ Đức mẹ lớn, người dân ở các nơi khác chạy về còn trang trí xe, rồi họ cúng xe bằng cách tưới bia rượu lên phía trước, cũng không khác mấy so với Việt Nam khi cúng xe mới. Những nghi thức hành lễ này ngược lại mình không thấy mấy khi ở châu âu.

Người dân Bolivia khá đa sắc tộc. Khoảng 40% dân số là người bản địa như Quechua, Aymara, Guaraní và hơn 30 nhóm thiểu số khác. Khoảng 35% là người lai Mestizo, 5–10% là người gốc châu Âu, và một cộng đồng nhỏ người gốc Phi sống chủ yếu ở vùng Yungas. Ngoài ra, Bolivia còn có các cộng đồng nhập cư như Nhật, Trung Quốc, Ả Rập và Mennonite gốc Đức. Bolivia hiện có tới 37 ngôn ngữ quốc gia, thể hiện sự đa dạng văn hóa sâu sắc trong đời sống, chính trị và lễ hội.

Người dân Bolivia với mình nói chung là khá hiền hòa dễ thương, họ nói năng nhỏ nhẹ, sống một cuộc sống bình dị. Gần một tháng trời ở đây mình chưa từng bị chặt chém, họ buôn bán nhiều nhưng giá cả dành cho khách du lịch cũng như dân địa phương không khác nhau. Ra sân bay Rurrenabaque ăn hai cái bánh uống ly cà phê cũng chỉ có 20 BOB. So với sân bay Việt Nam rõ ràng là một trời một vực. Nhiều khi cũng tự hỏi sao Việt Nam có nhiều thứ đắt đỏ một cách vô lý, dù bây giờ đã khá hơn nhưng vụ chặt chém khách du lịch thì thỉnh thoảng vẫn còn. Đó là một điểm trừ cho nền du lịch nước nhà.

Mặt bằng chung ở Bolivia theo mình là còn khá nghèo, GDP bình quân đầu người 4000 USD, thấp hơn Việt Nam một chút. Tuy nhiên kinh tế lại phụ thuộc rất nhiều vào khai thác và xuất khẩu tài nguyên, cơ sở hạ tầng còn kém phát triển do địa hình đồi núi cũng gặp khó khăn trong việc xây dựng. Đời sống người dân còn rất nhiều phong tục tập quán cộng thêm việc đa sắc tộc nên mình nghĩ việc quản lý nhà nước chắc cũng gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển. Chưa kể tình hình chính trị ở nước này khá bất ổn thường xuyên có các cuộc đảo chính nên cũng khiến cho kinh tế khó khăn hơn. Nhà cửa ở đây xây dựng chủ yếu thì vẫn là để gạch đỏ không sơn trát. Việc xây dựng ngổn ngang đôi khi làm cho mình không phân biệt được nhà nào đang xây hay đã xây xong rồi. Đường xá thì nhìn chung rất tệ ngồi trên xe buýt mà có cảm giác như được ngồi ghế massage, rung lắc liên tục. Thậm chí Bolivia còn mang lại cho mình cảm giác là họ còn nghèo hơn Marốc. Vì ít nhất ở Marốc có các thành phố như Casablanca hay Tangier nhìn cực kỳ phát triển hiện đại không khác gì một thành phố ở châu âu.

Trên hành trình này, vợ chồng mình rất hay gặp các giáo sư, bác sĩ, nhà khoa học các kiểu. Hôm ở Miscanti thì gặp hai vợ chồng người Brazil là nhà khoa học. Hôm đi lên Mars Valley thì gặp hai chị giáo sư đại học đến từ Seoul Hàn Quốc. Hôm đi tour Tiwanaku thì gặp bác sĩ già người Mỹ đã từng qua Trung Quốc/Việt Nam mở các dự án y tế. Đúng là đi nhiều thì sẽ có cơ hội gặp được nhiều người thú vị, mở ra cho mình nhiều cái nhìn hơn về thế giới.

3.7 Kinh Nghiệm Làm Visa Peru/Ecuador Tại La Paz

Khi dừng chân ở La Paz, mình đã có kế hoạch làm visa Peru hoặc Ecuador cho hành trình tiếp theo.

Với Peru: họ có cả Đại sứ quán và Lãnh sự quán ở La Paz, nhưng địa chỉ xử lý hồ sơ visa là Lãnh sự quán: Edificio Mario Mercado Av. 14 de Septiembre, esq, Bolivia. Hôm mình đến, chỉ có hai vợ chồng mình nộp hồ sơ, sau đó mới có thêm 1-2 người nữa vào. Thủ tục nộp visa Peru đòi hỏi phải có giấy xác nhận công việc. Mình giải thích đã nghỉ việc để đi du lịch một năm, thì bạn nhận hồ sơ hỏi tiền đâu ra. Mình đưa sao kê ngân hàng thì bạn yêu cầu phải giải thích rõ điểm đó trong thư, mặc dù mình đã nói rõ kế hoạch du lịch dài hạn trong thư. Sau đó, họ còn đòi cả lý lịch tư pháp (criminal record), một yêu cầu gần như không thể đáp ứng khi đang du lịch dài hạn. Thêm vào đó, thời gian xử lý hồ sơ là 20 ngày, nên mình quyết định "tạm biệt" Peru luôn. Quy trình xử lý hồ sơ visa như vậy dường như không khuyến khích khách du lịch chút nào.

·        Đến lượt Ecuador, họ cho phép làm visa online, nhưng cũng đòi lý lịch tư pháp và vé máy bay hoặc xe buýt. Nhiều khi mình thấy khó hiểu, trừ Chile phát triển ra, các nước Nam Mỹ khác dù không quá giàu có nhưng lại có vẻ không khuyến khích khách du lịch, rồi lại đòi lý lịch tư pháp, trong khi mình đến từ châu Âu và tất cả giấy tờ đều dựa trên thông tin ở Đức. Lý lịch tư pháp Việt Nam thì làm online được, nhưng hiện giờ mình không truy cập được vào VN eID nên đành bó tay. Với yêu cầu phải có vé trước khi có visa, mình quyết định không làm visa Ecuador nữa.

Cũng may mắn là Chile có quan hệ ngoại giao tốt với Việt Nam nên mình không cần visa, còn Bolivia thì chỉ cần lấy visa trong một buổi sáng là có ngay. Vậy nên, bây giờ nước nào chào đón thì mình ưu tiên, lúc nào khó khăn thì thôi bỏ qua.

Ban đầu, mình dự định đi Machu Picchu ở Peru để tìm hiểu về đế chế Inca, cũng như tham gia tour Amazon từ Ecuador. Nhưng giờ đây, kế hoạch sẽ chuyển thành khám phá Hồ Titicaca ở phía Copacabana của Bolivia – được xem là cái nôi của nền văn minh Inca. Sau đó, mình sẽ tiếp tục hành trình lên Rurrenabaque thuộc phía Bắc Bolivia để khám phá rừng Amazon.

Hôm nay, mình đã dành thời gian hỏi thông tin các tour du lịch để khám phá Amazon. Tour Pampas 3 ngày 2 đêm ở Amazon chỉ có giá 960 BOB khi đặt qua tour agency địa phương, trong khi tham khảo trên mạng thì giá dao động từ 1.500 đến 1.800 BOB (tương đương 215-288 USD). Đặc biệt hơn, vé máy bay mua online có giá 206 USD/người, nhưng khi ra thẳng các quầy bán vé thì chỉ còn 1442 BOB (chưa tới 100 Euro). Vì vậy, hôm sau mình lại tiếp tục hành trình đi đổi tiền. Sau khi hỏi rất nhiều quầy, cuối cùng mình chỉ đổi được tỷ giá 14,55 BOB cho 1 Euro. Chỉ sau vài ngày, tỷ giá đã tụt dốc thê thảm. Quầy hôm trước đổi cho mình 16 BOB/Euro thì hôm nay báo chỉ còn 12,5 BOB/Euro.

---

Phần 4: Tiwanaku và Hồ Titicaca - Cái Nôi Văn Minh Inca

4.1 Tiwanaku: Nền Văn Minh Tiền-Inca

Một trong những điểm đến thú vị khi ở La Paz là đến thăm Tiwanaku để tìm hiểu về nền văn minh cổ đại - cái nôi văn hóa của khu vực Nam Mỹ. Trước đây cứ nghe nói về Inca nên cứ nghĩ Inca là cái nôi văn hóa của Nam Mỹ. Đến đây rồi mới biết Tiwanaku lại là một nền văn hóa đi trước cả 2000 năm, phải trải qua những thời kỳ cực thịnh và là tiền đề cho Inca phát triển sau này.

Mình đặt tour trọn gói kéo dài từ 9 giờ sáng đến 4 giờ chiều với giá 260 BOB, bao gồm ăn trưa và vé vào cổng. Một số nơi khác báo giá 140 BOB nhưng chưa bao gồm 100 BOB tiền vé vào cổng và 40 BOB tiền ăn trưa, nên tổng cộng cũng tương đương. Có điều tour khá hài hước là ban đầu kêu đón tại khách sạn nhưng sau đó tour guide lại yêu cầu mình đi bộ ra một địa điểm khác cách chỗ ở hơn một cây số. Đến lúc về thì họ trả toàn bộ khách ở nhà thờ San Francisco để khách tự đi về. Vì dịch vụ tệ như vậy, mình không tip và cũng không đặt tour tiếp theo ở đây nữa.

Tiwanaku là một trong những di chỉ khảo cổ quan trọng nhất ở Nam Mỹ, từng là trung tâm của một nền văn minh lớn kéo dài từ thời tiền Tiwanaku những năm 500 trước công nguyên cho đến thời kỳ Tiwanaku khoảng năm 300 đến năm 1000 sau Công nguyên.

Nằm ở độ cao khoảng 3.850 mét, Tiwanaku từng là một thành phố thủ đô của đế chế Andean, với dân số ước tính lên tới 20.000 người vào thời kỳ đỉnh cao. Văn hóa Tiwanaku được xem là nền văn minh bản địa tiền-Inca có ảnh hưởng mạnh mẽ đến người Inca sau này. Tại đây, tour sẽ dẫn đi tham quan các địa điểm nổi bật như:

• Puma Punku: Được mệnh danh là "cổng trời của nền văn minh bí ẩn", có nghĩa là “cổng của loài báo Puma” trong tiếng Aymara, nổi tiếng với các khối đá hình chữ H có kích thước và rãnh hoàn hảo như những mảnh ghép Lego, với độ chính xác đáng kinh ngạc, như thể được cắt gọt bằng máy CNC hiện đại.
• Akapana: kim tự tháp bậc thang bảy tầng linh thiêng, cao khoảng 18 mét. Nơi đây có hệ thống ống dẫn nước ngầm bằng đá khá tinh xảo, dùng để dẫn nước từ đỉnh xuống các tầng dưới..
• Đền ngầm Templete Semi-subterraneo: Là một quảng trường hình chữ nhật sâu xuống đất, được trang trí bằng tượng đầu người bằng đá nhô ra từ tường. Chúng có thể là biểu tượng của tổ tiên hoặc những kẻ thù bị hiến tế.
• Kalasasaya: Một sân đền rộng lớn được bao quanh bởi những tảng đá thẳng đứng, có chức năng như một thiên văn đài dùng để đo thời gian, phân biệt ngày hạ chí và đông chí.
• Cổng Mặt trời (Puerta del Sol): Một bức tượng đá nguyên khối được chạm khắc hình ảnh vị thần chính của Tiwanaku cùng với các biểu tượng khác. Tác phẩm này được cho là chứa một lịch mặt trời hoặc hệ thống đo thời gian theo lịch canh nông.

Tại đây mình cũng tìm hiểu về Các Biểu Tượng Quan Trọng Trong Văn Hóa Tiwanaku:

• Tượng Pachamama: Tại Bảo tàng Khảo cổ Quốc gia Tiwanaku có trưng bày bức tượng Pachamama cao khoảng 7,3 mét và nặng 20 tấn. Pachamama là vị thần thiêng liêng đại diện cho "Mẹ Trái đất" trong thế giới quan của người dân Andes, đặc biệt là ở Bolivia và Peru. Đây là một trong những tín ngưỡng cổ xưa nhất, có từ trước cả nền văn minh Inca, và vẫn còn được tôn thờ rộng rãi cho đến ngày nay. "Pacha" trong tiếng Quechua và Aymara có nghĩa là đất, thế giới, vũ trụ, không gian và thời gian. "Mama" có nghĩa là mẹ. Do đó, Pachamama được hiểu là Mẹ Trái đất, vị thần của sự sống, sự màu mỡ và sự sung túc.
• Chachapuma: "Chacha" trong tiếng Aymara có nghĩa là "người đàn ông" và "puma" là "báo sư tử". Do đó, Chachapuma có nghĩa là "người báo sư tử" hay "người đàn ông đầu báo sư tử", một hình tượng mạnh mẽ trong tín ngưỡng cổ.
• Viracocha (hoặc Wiracocha): Là vị thần sáng tạo tối cao của người Inca. Mặc dù là vị thần chính của người Inca ở Peru, nhưng sự tôn thờ vị thần này đã có từ trước đó và có liên quan đến các nền văn hóa cổ đại như Tiwanaku. Viracocha được tin là vị thần đã tạo ra vũ trụ, mặt trời, mặt trăng, các vì sao và con người. Sau khi tạo ra thế giới, Viracocha đã đi khắp nơi để dạy con người về văn minh và các kỹ năng cần thiết.

4.2 Copacabana: Thị Trấn Bên Bờ Hồ Titicaca

Điểm đến tiếp theo của mình là Copacabana - một thị trấn nhỏ cách La Paz khoảng bốn tiếng đi xe buýt. Nằm ở độ cao 3.841 mét, Copacabana có lịch sử lâu đời, từng là một tiền đồn quan trọng của đế chế Inca.

Nơi đây là một trong những điểm hành hương nổi tiếng nhất ở Bolivia với Nhà thờ Basilica of Our Lady of Copacabana, chứa một bức tượng gỗ của Đức Mẹ Copacabana, vị thánh bảo hộ của Bolivia. Mình đến đây đúng vào dịp lễ hành hương (1-15 tháng 8) nên có rất nhiều người dân Aymara và Quechua từ khắp nơi như Peru, Chile đổ về để thực hiện nghi lễ chung.

Hồ Titicaca là một hồ nước ngọt khổng lồ nằm ở biên giới giữa Peru và Bolivia, một trong những kỳ quan thiên nhiên nổi tiếng nhất Nam Mỹ. Hồ nằm ở độ cao 3.812 mét, với diện tích 8.372 km². Đây là hồ nước ngọt lớn nhất trên lục địa và là hồ cao nhất thế giới mà tàu thuyền lớn có thể hoạt động. Theo truyền thuyết của người Inca, Hồ Titicaca là nơi Viracocha, vị thần sáng tạo, đã tạo ra thế giới, mặt trời, mặt trăng và con người. Do đó, đây là một địa điểm mang ý nghĩa tâm linh vô cùng quan trọng đối với nền văn minh Inca và các nền văn hóa tiền Inca.

Tại đây mình ở Hotel Estelar Del Lago Titicaca, có view trực tiếp nhìn thẳng ra hồ, 300 BOB/đêm. Hằng ngày, mở mắt ra nhìn tàu thuyền qua lại, mặt trời lên mặt trời lặn, thấy cuộc sống bên hồ thật bình yên thơ mộng. Chiếc hồ quá lớn nên gần như không thể thấy được điểm kết thúc mà nhìn xa xa ở chân trời như một đại dương xa xăm.

Ở đây có tàu đi các đảo mặt trời (Isla del Sol), đảo mặt trăng (Isla de la Luna) hằng ngày. Tuy nhiên, thời gian chạy từ đất liền ra đảo mất tầm 2 giờ đồng hồ, đi về coi như mất 4 tiếng mà lịch tàu chạy một ngày cũng chỉ có hai chuyến vào lúc 08.30 và 13.30. Cộng thêm tình hình sức khỏe cứ đi lên dốc một chút là lại thở hổn hển nên cuối cùng mình quyết định chỉ ở lại đất liền cũng đủ để hưởng khung cảnh bình yên nơi thị trấn nhỏ. Mà đúng là cái đất nước này không khác gì một chuyến du lịch trên mây, đến cái hồ mà cũng nằm ở độ cao hơn 3800m. Trước khi đến đây cứ tưởng xuống hồ là được giảm độ cao ai ngờ đâu vẫn cứ nằm chơi vơi giữa không trung. Mà nguyên cái hành trình đến đây thì chỉ có khi xuống hồ là thấp nhất còn lại là nguyên chặng đường đi bốn tiếng toàn ở trên những con đèo những vách núi chắc phải cao hơn hồ 500-700 m. Nghĩa là một chuyến du lịch ở độ cao trên 4000 m không. Lúc trở về La Paz mới phát hiện thì ra muốn ra khỏi thì chắc chắn phải đi qua El Alto - muốn đi vô cái đấy chén thì chắc chắn phải đi ngang qua cái miệng trước rồi mới xuống được.

Ăn uống ở Copacabana giá cả có vẻ cao hơn, chủ yếu phục vụ khách du lịch, trung bình một bữa hai vợ chồng mình ăn hết 100 - 150 BOB. Mà nhiều quán nằm ngay con đường trung tâm thì bán đồ ăn khá dở, chủ yếu bán địa điểm với view thôi. Ngược lại vào các nhà hàng local thì ăn uống ngon hơn.

Ở Copacabana có điểm Cerro Calvario là viewpoint để lên ngắm cảnh toàn thị trấn. Tuy nhiên điểm này khá đông. Mình đi hướng ngược lại bọc ra phía sau cũng leo lên được một cái viewpoint khác thấp hơn nhưng cũng rất đẹp, có tầm nhìn hướng về Islas FLOTANTES. Điểm này thì có vẻ ít được khách du lịch biết tới, thậm chí trên Google Maps cũng không có đánh dấu. Thị trấn Copacabana nhìn chung vẫn còn khá nghèo, mặc dù là một điểm du lịch nhưng không phải phát triển lắm, chủ yếu tập trung ở khu vực bến cảng. Nhưng chắc nhờ vậy mà nó vẫn giữ được vẻ bình yên vốn có.

---

Phần 5: Amazon Vẫy Gọi - Rurrenabaque

5.1 Rừng Amazon Tại Bolivia

Rừng Amazon là khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới, trải rộng khoảng 5,5 triệu km², nằm ở khu vực phía bắc Nam Mỹ và được chia sẻ bởi 9 quốc gia. Trong đó Brazil là quốc gia chiếm diện tích rừng Amazon lớn nhất (khoảng 60%), Peru và Colombia là hai nước có phần rừng lớn tiếp theo (13%-10%)

Bolivia chỉ chiếm có 6% tương đương hơn 420.000 km², nằm chủ yếu ở vùng phía bắc và đông bắc của đất nước này. Dù chỉ chiếm phần nhỏ hơn nhưng vẫn rất quan trọng về đa dạng sinh học, vẫn còn hoang sơ hơn so với các khu Amazon ở Brazil hay Peru. Đây là điểm đến lý tưởng cho ai muốn khám phá thiên nhiên nguyên thủy, đời sống bản địa, và tránh đông đúc du lịch.

Cửa ngõ vào Amazon của mình là Rurrenabaque, một thị trấn du lịch nằm bên sông Beni. Từ đây có thể đến:

• Pampas del Yacuma: ngắm động vật hoang dã, cá heo hồng, rái cá, chim, cá sấu…
• Madidi National Park: trekking trong rừng nguyên sinh, thăm làng bản địa.

5.2 Hành Trình Đến Rurrenabaque Và Cuộc Sống Tại Đây

Từ La Paz xuống Rurrenabaque, mình bay với hãng Ecojet. Hãng này một tuần chỉ bay có 3 chuyến (ngày thứ 2, 4, 6) và máy bay cũng nhỏ chỉ chở được tầm 100 khách nên cần mua vé trước ít nhất một tuần. Vé hai chiều cho một người là 1442 BOB khi mua tại cửa hàng Ecojet, bao gồm 20kg hành lý, lố ký thì trả thêm 10 BOB/kg tại sân bay. Nếu mua online thì hơn 200 Euro/người roundtrip. Nếu đi xe bus thì rẻ hơn nhiều, chỉ tầm 200 BOB nhưng nghe đồn xe lao dốc mười mấy tiếng nên mình cũng ngại. Quãng đường có hơn 400 km mà không biết đi kiểu gì mười mấy tiếng nghe là thấy nản. Trong khi đó, máy bay cất cánh bay có 30 phút chưa kịp làm gì đã hạ cánh.

Ra khỏi sân bay Rurrenabaque là một cảm giác hoàn toàn khác hẳn. Cởi hết mấy lớp áo khoác áo len, leo lên chiếc tuk tuk không thèm hỏi giá chạy bon bon về trung tâm, vừa đi vừa nghe nhạc của tài xế mở, ngắm nhìn rừng núi ngay trước mặt, một mùa hè bất tận đang tràn về.

Thị trấn Rurrenabaque khá nhỏ, từ đầu đến cuối làng chắc chỉ tầm 2-3 cây số với vài con đường chính có hàng quán, khách sạn và một con đường bến thuyền nơi đưa du khách đến với các tour sông. Đi tuk tuk từ đầu đến cuối thị trấn vận chuyển cả hành lý hết 20 BOB, còn ra sân bay thì 30 BOB / 2 người (khoảng 4km đi chỉ có 10-15 phút).

Cuối làng có điểm Mirador de la Cruz leo lên tầm 30 phút để ngắm toàn cảnh thị trấn và phóng ánh nhìn xa xa ra khu rừng Amazon trước mặt.

Tới đây mình ở Hostel El Curichal - một nhà nghỉ đông đúc khách du lịch nước ngoài và có chiếc hồ bơi ngay chính giữa và một chiếc chòi mái lá với những chiếc võng treo xung quanh - là nơi mọi người tập trung vào buổi chiều để tắm nắng, bơi lội, trò chuyện giao lưu. Từ 7-11pm là chương trình happy hour tha hồ cocktail bia rượu giải trí. Hostel này giá cả cũng phải chăng, online ghi 20 Euro một đêm, trả trực tiếp thì 170 BOB. Uống bia thì tính 30 BOB / chai 630 ml, hai chai 50 BOB. Sau khi check out thì gửi hành lý lại ba ngày để đi tour.

Ăn uống ở đây khá rẻ, mỗi bữa hai vợ chồng mình ăn hết 30-40 BOB. Cơ bản đều là các quán bình dân, cũng chẳng thấy nhà hàng sang trọng gì ở đây để có thể tiêu nhiều tiền. Nhiều khi ngồi nhẩm nhẩm tính, mấy bạn backpacker qua đây ở cả tháng chắc chỉ tốn 300-400 Euro. Hai vợ chồng mình qua đây đi tour đủ kiểu, di chuyển hết thành phố này đến thành phố khác thì cũng chỉ tốn tầm 1300 Euro một tháng.

Rurrenabaque đúng kiểu thị trấn yên bình ít người. Những ngày đi dạo dạo thị trấn, ăn trưa, ghé chợ mua nước mua trái cây mang lại cho mình cảm giác như khi đến Quảng Bình cách đây hơn 10 năm, cũng vắng lặng thưa thớt nhưng trong lành mát mẻ, làng đồng bằng bao bọc xung quanh là núi rừng. Lâu quá không quay lại Quảng Bình rồi chẳng biết thị trấn ấy có còn quán thịt heo nướng rất ngon và giữ được vẻ yên ả những ngày xưa cũ hay không.

Sau mấy ngày toàn ăn ở những quán local rẻ tiền thì phát hiện ra quán Luz de Mar, menu làm theo kiểu tây mắc gấp đôi mấy quán địa phương nhưng được cái rất đa dạng để lựa chọn, đồ ăn cũng khá ngon. Ăn trưa thì 40 BOB một người, tính ra có 80.000 VNĐ mà có súp, bánh mì, khoai mì, món chính (có thể chọn bò gà heo cá sườn chế biến cũng khá đa dạng) ăn với cơm cộng thêm một ly nước ép thơm. Ăn tối thì menu ở 60 BOB / món, bia 25 BOB / chai 630ml.

5.3 Tour Pampas 3 ngày 2 đêm

Mình đặt Tour Pampas qua Flecha Tours - thấy mọi người review bảo agency này chất lượng nghe nói hoạt động đâu đó hơn 20 năm rồi, nhắc tên là ai cũng biết. Giá cả thì 1000 BOB / người, cũng tương đương với bên Sunset Travel. Có bên Dolphins Ecolodge thì giá tới 1800 BOB, tuy nhiên đến hôm đi thì thấy chỗ ở Dolphins có vẻ xịn sò nhất. Còn lại mấy công ty khác thì chỗ ở nhìn cũng cơ bản như nhau.

Flecha được cái ăn rất ngon. Ba ngày ở trong rừng là ba ngày mình được ăn ngon nhất trong toàn bộ chuyến đi cho đến nay. Nhóm có năm người mà mâm thức ăn đầy ắp bữa nào, ngày nào cũng 6-7 món ăn mệt nghỉ. Lúc đọc review cũng thấy Flecha được khen ăn ngon nhưng không nghĩ là được tới cỡ đó. Lại nấu nướng đa dạng rau củ bạt ngàn, nhiều món làm theo kiểu sốt cà, kho, rau xào ăn với cơm rất hợp style Việt Nam của mình.

Chỗ ở thì cũng tàm tạm, giữa rừng nên mình cũng không đòi hỏi cho lắm. Cũng có khu vực không gian chung có võng nằm, có bi da, bóng bàn, banh bàn cho chơi. Chỉ bị cái lúc đặt tour đã nói rõ là mình ở private room với private bathroom mà lúc đến thì xếp mình vô một cái shared room. Mình gọi điện complaint xong tự đi chọn phòng ở luôn.

Pampas nổi tiếng với mật độ động vật hoang dã dày đặc. Đây là nơi du khách có thể dễ dàng thấy cá sấu (Caiman), cá heo hồng, rùa, khỉ, chim nhiệt đới và nhiều loài cá. Trải nghiệm đặc trưng ở Pampas là đi thuyền nhỏ dọc sông Yucama ngắm động vật ở cự ly gần, câu cá piranha và ngắm hoàng hôn trên sông.

Có nhiều loài động vật mà lần đầu tiên mình được thấy như con Capybara kiểu như lai nửa chuột nửa heo, rồi con quỷ chim Yabiru có cái đầu chĩa chĩa, nhìn mặt thì y như con gà mà toàn lựa cành cao vị trí đẹp để đứng. Chim thì có rất nhiều loại nhưng thiệt tình không biết tên con nào với con nào.

Cá sấu ở đây (gọi là Caiman) thì đông bạt ngàn, chắc chỉ đứng thứ hai sau số lượng cái loài chim gà, nằm dọc suốt chiều dài con sông. Buổi tối đi thuyền lấy đèn flash soi hai bên dọc bờ sông sẽ thấy mắt bọn cá sấu không khác gì những dãy đèn đường.

Có một buổi sáng cả đoàn lội bì bõm vô đầm lầy để đi săn trăn Nam Mỹ Anaconda mà mình đi đúng vào mùa tụi nó sinh sản nên thành ra tụi nó chui vô hang trốn với nhau hết trơn không bắt được con nào. Anh bạn tour guide Jimmie rất chịu khó đi lùng sục mà sau ba tiếng đồng hồ cả nhóm đành bó tay quay về. Trải nghiệm ngụp lặn trong đầm lầy thiệt cũng không dễ dàng gì, đi có ba tiếng mà mình chụp ếch hết năm lần, may là lần nào cũng ở chỗ khô chứ không tắm sình chui lên. Nghĩ tới mấy cảnh trong phim về rừng Amazon mà người ta lặn lội hết ngày này đến ngày khác thì không biết làm sao sống nổi. Hôm trước lúc đi trekking lên viewpoint ở trong trung tâm thị trấn có gặp một anh bạn tour guide địa phương. Ảnh chia sẻ chuyến đi rừng dài nhất mà ảnh đi là một tháng trời, những ngày đầu còn có thức ăn đem theo càng về sau thì bắt buộc phải đánh bắt hái lượm có gì ăn đó. Nghĩ cho mình mà đi kiểu đó chắc mình không sống sót nổi. Ở có mấy ngày trong khu chòi đàng hoàng mà bị mấy con quỷ muỗi chích hết ngày này đến ngày khác, mặc dù là đã xức kem chống muỗi, đốt nhang muỗi suốt.

Tour này có một đoạn cho bơi cùng cá heo hồng. Lúc chưa đi thì mình còn hứng khởi lắm, đến nơi mới thấy cùng một dòng sông nước đục ngầu hai bên bờ là cá sấu, có cho tiền mình cũng không dám xuống bơi với cá heo nữa. Vậy mà nhóm mình bốn người còn lại ai cũng nhảy xuống cái ùm, thật là gan dạ. Nhảy xuống xong lúc lên đứa nào cũng kêu “I dont feel safe at all”. Nhưng mà được cái cá sấu ở đây hình như không thèm ăn thịt người, tụi nó thấy người là cứ bơi tản tản ra xa hết.

Tour 03 ngày 02 đêm mà có quá trời activities, ngày nào cũng đi từ sáng đến 7 giờ tối. Chưa kể hôm đi ngắm mặt trời mọc là lọ mọ từ 5-6 giờ sáng. Đi cả ngày tối về tắm rửa xong ăn tối là lo đi sạc pin vì đến 10 giờ là cúp điện. Điện ở đây chỉ mở từ 6-10 giờ tối mỗi ngày. Nước thì phải có người bơm lên bồn xong các phòng mới có nước xài. Xài nhiều là hết nước phải đi kiếm người kêu bơm tiếp. Hôm đầu tới hết nước ở dơ đi ngủ mình đã xác định chắc nguyên tour không được tắm, may sao sáng hôm sau phát hiện chỉ cần bơm nước là có xài.

5.4 Tạm biệt rừng xanh

Sau ba ngày vào rừng không có sóng điện thoại, cách ly với thế giới loài người, mình trở về Rurrenabaque, chuyển qua ở Lobo Hostel cho đổi gió thêm ba đêm trước khi bay về lại thành phố trên không La Paz. Lobo Hostel giá cũng 170 BOB / đêm có điều phải deposit trước ít nhất 50% nên hôm mới tới mình không đặt ở đây vì phải thanh toán online trước. Phòng ốc thì rộng hơn, có phòng có ban công thoáng đãng, không gian chung có bida để chơi nhưng phải cái hồ bơi thì hơi dơ, không có người vệ sinh hằng ngày như bên Hostel El Curichal. Bia thì được cái cũng rẻ, lon 330 ml chỉ có 10 BOB. Xuống tới đây không còn bị ảnh hưởng độ cao nên tha hồ uống bia, nằm dài kế bên hồ bơi nghe nhạc hóng gió.

Sáng chủ nhật cuối tuần ở Rurrenabaque cũng có chợ trời cuối tuần. Bà con tập trung hết ra con đường bờ sông để dựng lên những quầy hàng buôn bán. Có cảm giác nhà có gì thì đem ra bán đó, quần áo giày dép từ mới tới cũ rồi đồ ăn đồ uống rau cỏ các kiểu. Bán đến tầm qua giờ trưa thì dẹp chợ.

Ngồi trên máy bay từ Rurrenabaque bay về La Paz nhìn xuống chỉ thấy một màu xanh rất xanh, một khu rừng trải dài với con sông dài uốn lượn. Sau khi bay qua hết cả khu rừng thì đến những rặng núi cao với hồ nước xanh thẳm không một dấu vết làng mạc. Thấy địa hình đất nước này thật là thú vị.

Trước khi đến với Bolivia mình thật ra cũng có chút lo lắng, do những tin tức về tình hình chính trị bất ổn, rồi sợ bị block đường do gần đến đợt bầu cử các kiểu. Vậy mà sau gần 1 tháng ở đây, thấy đất nước này bình yên đến lạ, mọi thứ chậm rãi, từ tốn, con người thì hiền lạnh dễ thương, thật sự đã xua tan mọi tin đồn về một nam mỹ bất ổn trên báo đài. Rõ ràng là phải đi đến tận nơi, chứng kiến tận mắt, chứ đừng làm những con cừu của truyền thông hiện đại. Bolivia tiếp thêm cho mình rất nhiều động lực để khám phá thế giới, đến với những vùng đất xa xôi mới.

Chile: Hành Trình Đến Tận Cùng Thế Giới

 

Từ Berlin, mình đã bắt đầu hành trình đến Nam Mỹ bằng chuyến bay của Latam Group đến Chile. Chile không yêu cầu visa đối với người Việt Nam, điều này biến nơi đây thành ưu tiên số một của mình khi khám phá lục địa đầy mơ ước này.

Madrid: Cổng Trung Chuyển Đến Nam Mỹ

Chuyến bay của mình quá cảnh ở Madrid. Ngay khi máy bay hạ cánh, việc nó chạy vòng vòng hết cảng này đến cảng khác đã khiến mình ngạc nhiên về độ lớn của sân bay Madrid. Rồi khi bước vào bên trong, mình mới thực sự cảm nhận đây quả thật là một trung tâm trung chuyển chính đi qua Nam Mỹ, có cảm giác còn rộng lớn hơn cả sân bay ở Qatar. Mình hạ cánh ở cổng K và phải đi bộ miệt mài để tìm tàu đi qua cổng S. Cổng S và M là dành cho các chuyến bay quốc tế và sẽ qua kiểm soát hải quan. May mắn là hải quan ở đây có khá nhiều cổng và làm việc hiệu quả, đóng dấu "rụp" là xong, không phải chờ đợi dài cổ như hôm đến Porto. Từ lúc máy bay đáp đến khi hoàn tất thủ tục hải quan mất tổng cộng khoảng một tiếng. Thật may mắn là hôm trước mình không mua chuyến bay nối chuyến 50 phút mà chọn chuyến hơn ba tiếng, chứ lơ ngơ tới đây lần đầu rồi lạc đường thì coi như "hỏng bét" chuyến bay tiếp theo.

Trải qua hơn 20 tiếng bay dài, nửa vòng trái đất, băng qua nhiều múi giờ, từ trời hạ châu Âu đến đông lạnh Nam Mỹ. Một sự đảo chiều kỳ lạ trong cảm xúc và khí hậu: ở Tây Ban Nha mùa hè đang rực rỡ vậy mà chỉ sau vài chục tiếng, mình đã đứng giữa tháng 6 và run rẩy trong cái lạnh của mùa đông ở Chile.

Santiago: Trái Tim Kinh Tế và Văn Hóa

Santiago là thủ đô hành chính, trái tim kinh tế, văn hóa, lịch sử của Chile. Thành phố này nằm trong một thung lũng rộng lớn, bao quanh bởi dãy Andes về phía đông. Dân số ở đây khoảng 7.000.000 người, chiếm gần 40% dân số Chile. Vùng này trước đây là nơi sinh sống của các bộ tộc bản địa như Picunche và Mapuche cho đến năm 1541, một nhà thám hiểm người Tây Ban Nha đã đến đây và thành lập Santiago.

Thách Thức Mua SIM và Tỷ Giá Hối Đoái

Xuống đến sân bay Santiago, ban đầu mình định đi mua SIM để lắp vào điện thoại rồi gọi xe về trung tâm. Tuy nhiên, ở sân bay không tìm ra cửa hàng bán SIM. Nhờ có Wi-Fi công cộng, mình cũng lên mạng đặt được Uber về khách sạn. Sân bay Santiago cách trung tâm 17 km, đi Uber hết 16.000 CLP, tương đương khoảng 15.5 Euro, bao gồm cả phí sân bay.

Bên đây đón Uber hơi phức tạp chút, cách bố trí giống kiểu sân bay Tân Sơn Nhất ở Việt Nam vì Uber sẽ không được đậu xe đón khách ở lối ra Arrival mà phải dừng và đậu trong khu vực parking nằm ở góc mé trái nhìn từ cổng ra. Lúc mình xuống lớ ngớ nhìn định vị không tìm ra xe ở đâu, hỏi một bạn nhân viên thì chỉ đi lên lầu, đi lên lầu thì cũng không tìm thấy định vị xe. May mắn sao anh bạn lái Uber rất nhiệt tình đỗ xe trong bãi rồi chạy đi kiếm mình thế là gặp được ở cổng trên lầu. Anh mà không đi kiếm thì có khi không tìm được nhau. Sân bay Santiago chia thành Terminal 1 (T1 National) dành cho bay nội địa và Terminal 2 (T2 International) dành cho bay quốc tế. Hôm từ Santiago bay Puerto Natales thì phải biết để nói Uber chạy qua T1.

Tỷ giá đổi tiền ở sân bay rất thấp. Mình ghé một quầy hỏi thì 50 Euro chỉ được 43.000 CLP, 150 Euro thì tính 137.000 CLP. Hôm sau, mình ra trung tâm và đổi ở tiệm Inmonex với tỷ giá khá tốt: 1 Euro ăn 1085 CLP. Khu vực này có mấy tiệm đổi tiền trên con đường Agustinas với tỷ giá cực kỳ cạnh tranh, ví dụ Afex là 1088, Cambio là 1090 cho 1 Euro. Kinh nghiệm là nên đổi tiền cho toàn bộ chuyến đi ở Santiago vì nơi đây có tỉ giá tốt nhất. Mấy hôm sau khi xuống Natales thì mình thấy tỉ giá chỉ có 970 còn ở Puerto Montt thì mình đổi được tỉ giá 1070.

Đây cũng là phố đi bộ mua bán tấp nập và dễ dàng tìm thấy các cửa hàng bán SIM điện thoại. Tuy nhiên, khi vào các cửa hàng Entel, Movistar, họ đều đòi có Chile ID mới bán SIM. Sau đó, mình vào Claro và gặp một bạn nhiệt tình hỗ trợ. Dù không nói được tiếng Anh, bạn cũng cố gắng giải thích rằng SIM miễn phí, nạp thêm 2000 CLP thì có 5GB data dùng được 15 ngày. Nhưng đến lúc kích hoạt thì gặp lỗi, bạn ấy cũng bó tay, khuyên mình đi qua cửa hàng khác. Mình vào một cửa hàng Movistar nhỏ hơn, may sao gặp được một chị nói tiếng Anh khá tốt. Chị giải thích là ngày hôm đó hệ thống bị lỗi, tất cả các SIM trả trước đều không kích hoạt được và hẹn mình mai quay lại. Ngày hôm sau quay lại, nhờ chị hỗ trợ nhiệt tình, cuối cùng mình cũng mua được cái SIM. Thì ra chị đã dùng thông tin của chị để kích hoạt giúp mình, bởi thật ra muốn mua SIM ở Chile thì phải có ID card ở đây. Quy định bắt đầu khó khăn từ hồi tháng 2 năm 2025, nên đây là một thử thách đối với khách du lịch chỉ có hộ chiếu. Giải pháp thay thế tất nhiên là mua các loại eSIM quốc tế online, nhưng chúng thường đắt hơn. Hôm mình xem thì eSIM bán 15 Euro cho 10GB sử dụng trong 30 ngày, trong khi Movistar có đến 40GB cùng thời gian sử dụng mà giá chưa tới 5 Euro.

Ẩm Thực và Chi Phí Sinh Hoạt

Ngày đầu tiên, mình thấy ăn uống ở Chile giá cả khá dễ chịu. Thu nhập bình quân đầu người ở đây có vẻ cũng khá (hơn 17.000 USD một năm), nhưng giá cả ăn uống thì ổn. Mình vào Central Market ăn một bữa hải sản hai người hết 25.000 CLP, bao gồm hai ly rượu vang, hai shot rượu miễn phí, hai chén súp và bánh mì chấm sốt cà chua. Các cửa hàng dọc đường cũng thấy vài tiệm bán set menu, bao gồm món chính, nước và khoai tây, chừng 6000 CLP (tức là khoảng chưa tới 6 Euro). Tuy nhiên, qua các ngày tiếp theo khi tìm các nhà hàng khác thì giá cả lại rơi vào trung bình 10.000 CLP một món, thành ra có cảm giác không còn rẻ nữa mà ăn uống cũng vào mức trung bình. Hôm sau vào một quán ăn nằm trong khu trung tâm ăn uống của tòa nhà đối diện với quảng trường, ăn hai món truyền thống của Chile giá 26.000 CLP vì có hai ly bia đã hết 7000 CLP. Bên đây khi vào nhà hàng quán ăn thì giá cả bia với rượu vang là như nhau. Vào siêu thị thì nếu mua bia local mới có giá 1000 CLP, các loại bia nhập thì cũng từ 2000 CLP trở lên.

Nơi Ở và Phong Cách Sống

Mình đặt phòng tại Maktub Brasil - Hostal Boutique, phòng có toilet riêng, bếp chung và ăn sáng đơn giản, giá 28.3€/đêm. Từ đây, đi bộ khoảng 1km (chừng 15 phút) là vào tới trung tâm. Thành phố Santiago chia thành nhiều khu vực gọi là commune. Khu mình ở gọi là khu Brasil, nơi có khá nhiều nhà hàng, quán bar. Xung quanh đó còn có các khu vực khác tên là Bolivia, Argentina, San Pablo… kiểu như lấy tên các địa danh trong châu lục đặt tên cho các phường hay quận của mình.

Với mình thì đời sống ở Santiago khá là dễ chịu. Đi bộ trong thành phố Santiago vào một buổi sáng mùa đông, các con đường đông đúc sẽ dẫn bạn đến Plaza de Armas - trái tim của thành phố. Xung quanh là bưu điện trung tâm, tòa án hoàng gia và nhà thờ chính tòa. Quảng trường này cũng là nơi diễn ra các lễ hội, trò chơi, buôn bán, một cuộc sống sống động nơi phố thị. Từ Plaza de Armas, bạn có thể rẽ vào những khu phố đi bộ như Paseo Ahumada hay Paseo Huérfanos – nơi dòng người tấp nập. Tại đây, mình thấy ca hát, nhảy múa, biểu diễn chơi trống khắp nơi. Dù đang là mùa đông, đời sống vẫn cứ sôi động, khiến mình tự hỏi không biết mùa hè nó còn vui đến cỡ nào.

Con người ở đây cũng khá là dễ thương, đa số chỉ nói được tiếng Tây Ban Nha. Khi mình đi mua đồ, họ nói tùm lum rồi hỏi "habla inglés?" và tìm cách lấy điện thoại dịch cho mình hiểu. Cảm giác của mình khi đi du lịch ở Chile chắc cũng không khác mấy so với expat đến Việt Nam – kiểu như người Việt không nói được tiếng Anh nhưng vẫn nhiệt tình giúp đỡ. Điều này thật sự tạo thiện cảm cho mình khi đến với khu vực Mỹ Latin này. Chỉ có một điều khiến mình suy nghĩ là chắc phải đi học tiếng Tây Ban Nha thôi, để hiểu hơn và gắn kết hơn với đời sống của họ. Vào một quán ăn bán bia, họ mở nhạc xập xình sôi động như quán bar. Đi ăn mà cứ muốn vừa ăn vừa ngồi lắc lư. Đúng là có "mood" hơn hẳn khi sống ở đây, mặc dù nhiệt độ ngoài trời thì có 5°C, mình phải ngồi kế máy sưởi để có cảm giác ấm áp thêm một chút. Bia bên này có cái "mốt" thêm các loại gia vị vào, thường là sẽ miễn phí, kiểu như cho chanh, muối, hoặc ớt, sốt cà chua, thêm vài cái kẹo hay hai con tôm muối ớt, gọi là Micheladas.

Lần Đầu Cắt Tóc ở Nam Mỹ

Đến với Chile, Mỹ Latin, cuối cùng mình cũng đã đi cắt tóc. Mình chờ đợi mãi, khó chịu với cái mái tóc dài luộm thuộm, suốt ngày gội đầu phát mệt. Mình chỉ chờ sang Mỹ Latin để được đi cắt tóc, không hiểu sao lại có cái cảm giác nếu cắt tóc ở đây sẽ rất là ổn, mặc dù mình cũng đâu có biết tay nghề họ thế nào. Thế là mình đến tiệm của bạn Alex. Sáng ra nhắn tin WhatsApp cho bạn để đặt lịch hẹn, gửi cho bạn hình mình đang tóc dài rồi kiểu tóc ngắn mình muốn cắt. Bạn còn hỏi sao tự nhiên mình muốn cắt tóc ngắn dữ vậy. Tới nơi, hai đứa một đứa nói tiếng Anh, một đứa nói tiếng Tây Ban Nha, dùng Google Translate thế mà cũng hiểu nhau, nói chuyện với nhau suốt hai tiếng đồng hồ rôm rả. Nhờ vậy mà mình cũng hiểu nhiều hơn về Chile, đời sống con người, mặc dù Alex là người Venezuela, có partner là người Chile thôi. Cuối buổi, Alex còn tặng cho mình một đôi bông tai nói là màu đặc trưng của Chile, hy vọng mình sẽ nhớ đất nước này, làm mình cảm động ghê gớm. Alex ngại là mình chưa vừa ý với mái tóc, trong khi mình thì không biết có nên cắt ngắn hơn không vì sợ mặt hơi "ngáo" một chút. Nhưng thật ra mình rất ưng ý với tay nghề của Alex và ưng ý hơn là tính cách và phong cách phục vụ của bạn. Cuối buổi có thêm bạn partner xuất hiện nói được mấy câu tiếng Anh cũng giúp hai đứa bớt Google Translate nhiều hơn. Cắt tóc xong còn rủ tối nay mình với chồng đi hát karaoke với họ. Thật còn nhiệt tình hơn người Việt Nam nữa đó.

Những Nhận Định Về Dân Tộc và Địa Lý

Qua tới đất Nam Mỹ, mình mới phát hiện rằng thật ra mình không phân biệt được các dân tộc ở khu vực này. Đi ngoài đường, thật tình là không thể nào phân biệt xem một người họ là dân gốc ở Chile hay họ đến từ các đất nước như Venezuela, Mexico. Cảm giác y chang như khi ở châu Âu, mình cũng không phân biệt được một người đến từ Đức hay Thụy Điển, Thụy Sĩ, Na Uy các kiểu. Thật sự là hiểu được cảm giác của dân bên này khi họ qua châu Á mà không phân biệt được Việt Nam, Thái Lan, Philippines. Bởi bản thân mình sau mấy năm sống ở châu Âu, ra đường gặp người Thái còn tưởng lộn Việt Nam thì huống gì. Mà ghê gớm hơn là ở đây, khi nhìn dân Nam Mỹ, thỉnh thoảng mình còn có cảm giác không biết họ có phải dân châu Á hay không. Vì dân ở đây họ cũng tóc đen, mắt đen, nhỏ nhỏ con. Bởi vậy, lúc ở Đức thấy mình thuộc dạng "mini size", nhỏ con, tự ti các kiểu vậy mà qua đây thấy mình còn cao hơn một số người, tự tin hơn hẳn. Có hôm vào quán ăn còn được hỏi mày đến từ Brazil hả? 😂 Không lẽ dân Mỹ Latin là họ lai giữa Âu và Á chăng?

Trải Nghiệm Mua Sắm và Văn Hóa Đường Phố

Khu vực trung tâm giữa các đoạn đường Huérfanos và Agustinas là những con phố đi bộ tấp nập buôn bán. Santiago cũng có văn hóa buôn bán lề đường; mọi người chỉ cần dựng một cái bàn là có thể bày bán đủ thứ món. Vào các cửa hàng thời trang, giá cả khá rẻ. Mình thấy có những món đồ đông, áo khoác lạnh mà bán giá tầm 7-15 Euro, tính ra rẻ hơn nhiều so với Đức. Còn các cửa hàng ngoài đường mình đoán là còn rẻ hơn, có khi còn trả giá được. Hai vợ chồng mình khi quay lại châu Âu đã bỏ hết đống đồ đông nên bây giờ, để chuẩn bị tinh thần đi xuống khu vực băng giá, phải đi mua thêm hai cái áo giữ nhiệt (áo dày cộm), mỗi cái 15.000 CLP.

Thành phố này cũng có nhiều nhà thờ, trông có vẻ màu mè sặc sỡ hơn, nhìn sôi động hơn so với châu Âu. Trên đỉnh San Cristóbal Hill thì cũng có tượng Đức Mẹ Maria cao chót vót. Thấy đúng là có khá nhiều nét tương đồng trong tôn giáo. Ở Việt Nam, trên đỉnh núi, đỉnh đồi người ta có chùa, có những tượng Phật lớn nhìn xuống con dân thì ở đây theo đạo Chúa, trên đỉnh sẽ là một cái nhà thờ và dĩ nhiên sẽ là tượng Chúa hay Đức Mẹ hùng vĩ.

Đất nước Chile đã được độc lập hơn hai trăm năm, thành ra họ cũng có một thời gian dài để phát triển và xây dựng nền văn hóa của chính mình. Trên đường đi lên đồi, mình bắt gặp những con phố được vẽ Graffiti khá đẹp. Kiểu văn hóa đường phố cũng là một nét đặc trưng ở đây.

San Cristóbal Hill: Viên Ngọc của Santiago

Santiago có cái đỉnh San Cristóbal Hill được đánh giá là một trong ba điểm thu hút khách du lịch ở khu vực Nam Mỹ, bên cạnh thác Iguazu và Tượng Chúa Cứu Thế ở Brazil. Ban đầu lúc đi lên đỉnh, mình chỉ nghĩ là một cái viewpoint để có thể ngắm được toàn thành phố. Thấy có cáp treo với Funicular đi lên đi xuống cũng đỡ mệt. Tới nơi mới phát hiện là mỗi trạm dừng đều là một khu du lịch. Trạm Tubahue là nơi có thể ngắm hoàng hôn, có hồ bơi và công viên. Trạm Oasis thì có khu vực chơi các trò chơi mạo hiểm, vườn Nhật. Thành ra mình mất thời gian ở đây chừng năm tiếng đồng hồ mà có cảm giác mới đi lướt lướt. Hoàn toàn có thể dành cả ngày cho khu vực này.

Hành Trình Đến Patagonia: Từ Santiago Đến Puerto Natales

Chuyến Bay Đầy Kịch Tính

Mình trở lại sân bay Santiago để bay qua Puerto Natales. Chuyến bay này khá dài, mất bốn tiếng rưỡi trong đó có 45 phút transit ở Puerto Montt, mình ngồi yên trên máy bay để trả và đón thêm khách từ đây lên.

Buổi sáng ra sân bay, còn đang lớ ngớ dòm bảng điện tử, bảng hướng dẫn thì có một anh bạn mặc đồng phục nhìn như nhân viên sân bay, có đeo thẻ tên đàng hoàng, nói được cả tiếng Anh, chạy ra hỏi mình bay đi đâu sau đó nhiệt tình hướng dẫn dắt ra cái máy để tự in vé và tag hành lý. Sau đó dán tag lên rồi dẫn mình ra quầy gửi hành lý. Tới cái khúc dẫn ra quầy thì cũng thấy hơi nghi nghi rồi vì nếu là nhân viên sân bay thì hướng dẫn làm thủ tục xong là thôi chứ. Đến lúc anh ấy bưng hành lý lên cho mình, mình cảm ơn rối rít thì bắt đầu nói anh ấy sống nhờ tips. Thế là hiểu, coi như sáng mất thêm 5€ tiền dịch vụ để hiểu cách sân bay hoạt động như thế nào. Lên máy bay ngồi cạnh một bạn làm nhân viên sales cho hệ thống bán lẻ thiết bị công nghiệp mà cũng không nói được tiếng Anh. Thấy cũng hơi ngạc nhiên, so ra thì dân văn phòng Việt Nam trẻ trẻ bây giờ tiếng Anh như gió rồi mà.

Nửa chặng đầu tiên bay bình thường, tới Puerto Montt đáp xuống trả một số khách rồi đón thêm khách lên máy bay. Sau đó máy bay cất cánh và bay tiếp, mình cứ đinh ninh là 14:30 thì tới nơi. Đến hơn 14:30 vẫn không có dấu hiệu gì hạ cánh mà trước đó còn nghe phi công thông báo gì đó bằng tiếng Tây Ban Nha nên mình hỏi tiếp viên thì biết được thông tin là máy bay đang bay ngược trở lại Santiago. Thông tin quan trọng vậy mà nói mỗi tiếng Tây Ban Nha không ai thèm nói tiếng Anh cho mình biết. Thấy bắt đầu phát nước, cà phê cho uống trong khi chờ đợi. Sau đó tiếp tục có một hai lần thông báo nữa cũng chỉ nói tiếng Tây Ban Nha làm mình lại phải đi hỏi tiếp viên. Mà mấy bạn tiếp viên thì có mỗi một bạn duy nhất nói được tiếng Anh, kêu mấy bạn kia lại thì toàn kêu chờ chút kiểu "để tao đi kiếm người nói chuyện với mày". Thông tin cuối cùng nhận được là 15:30 máy bay sẽ hạ cánh xuống Santiago rồi xuống đó xử lý tiếp. Ra khỏi nhà từ 7:30 sáng, làm một vòng trái đất xong chuẩn bị quay trở lại nơi cũ thật bất ngờ.

Xuống tới nơi, hạ cánh xong, mọi người lũ lượt kéo nhau đi lấy hành lý rồi lên quầy của hãng Sky Airline đứng xếp hàng chờ giải quyết. Thật là kinh nghiệm lần đầu tiên trong đời được bay "đã đời" rồi hủy chuyến quay vòng lại, đủ mùi trải nghiệm đi du lịch rồi còn gì nữa. Khách sạn ở Puerto Natales thì đã đặt rồi mà hôm nay thì không còn chuyến nào khác để mà đổi, chỉ có chờ xếp lịch qua ngày mai. Thế là vội vàng nhắn với bạn cho thuê căn hộ là mình không đến được, khi nào biết thời gian đến sẽ nhắn lại. Tầm 200 con người đứng lũ lượt chờ ở 6 cái quầy để giải quyết chuyến tiếp theo. Mà nhờ vậy mới phát hiện dân Nam Mỹ hình như họ bình tĩnh đến lạ, không thấy ai mặt mũi nhăn nhó, la hét. Mọi người chậm rãi đứng xếp hàng nói chuyện với nhau vẫn còn cười vui vẻ. Một số gia đình có con nhỏ xếp được nửa chừng thì được chuyển qua line khác giải quyết nhanh hơn. Cảm giác ngoài mình ra thì hình như không còn ai lo lắng.

18:00 tới quầy giải quyết, 18:30 lên xe buýt đi về khách sạn, 19:00 check-in, 19:30 xuống ăn tối, mỗi người được một đĩa cơm cá với chai nước. Kết thúc một ngày dài mệt mỏi, tour du lịch máy bay 12 tiếng. Giờ phải đi ngủ sớm để sáng mai 4:30 sáng xe buýt lại đưa mình trở lại sân bay. Chuyến bay mới sẽ khởi hành lúc 8:10.

Ngày mới lọ mọ từ 2:00 sáng tỉnh dậy tham dự một cuộc họp video rồi sau đó sắp xếp hành lý, đánh răng rửa mặt, lên xe buýt ra sân bay tiếp tục cuộc hành trình đi về phương Nam. May mắn sao ngày hôm nay máy bay bay đúng giờ đến đúng giờ thế là 12:30 mình đã có mặt ở Puerto Natales. Xuống sân bay còn đang ngơ ngác ngạc nhiên vì chưa từng thấy cái sân bay nào nhỏ như thế này, cái phòng chờ có chút xíu y như một trạm xe buýt. Đang lớ ngớ chưa biết đi về khu trung tâm với nhà nghỉ mình đặt như thế nào, ra thấy có cái bảng xe Transit 4000 CLP/người, tính đặt rồi, nghĩ sao check Uber thử thì thấy đi Uber có hơn 7000 CLP cho hai người lại về tận nơi, bao tiện. Thế là đặt Uber ngay, ai dè 2 phút sau xe có mặt. Ở Puerto Natales mấy ngày mới phát hiện ở đây Uber rất nhiều, đặt cái là có ngay, dễ dàng thuận tiện đi lại mà rẻ nữa. Còn không thì cứ ra ngoắc taxi đi lên cùng giá 3000 CLP 1 chuyến, đi đâu cũng vậy vì cái thị trấn này nó nhỏ xíu, vòng đi vòng lại chắc bán kính chỉ chừng năm ba km là hết. Vậy mà ngày nào hai vợ chồng mình cũng lội bộ 7-8 cây số đi vòng vòng cái thị trấn muốn hết cả đường của người ta.

Puerto Natales: Cánh Cửa Vào Patagonia

Puerto Natales là một thị trấn nhỏ ở miền nam Chile, nằm nép bên vịnh Última Esperanza (tạm dịch: Hy vọng cuối cùng – nghe đã thấy phiêu). Đây là điểm dừng chân chính cho du khách trước khi khám phá Torres del Paine, glacier hay các vùng thiên nhiên kỳ vĩ của Patagonia.

Dù nhỏ xíu, Natales có vibe rất chill: phố vắng, nhà gỗ xinh xinh, gió thì thổi lồng lộng như muốn bay người. Buổi sáng ngắm flamingo, chiều đi dạo bờ biển, tối ăn cừu nướng uống bia Patagonia là "hết sảy" luôn!

Ở đây mình đặt Casa Dragones Puerto Natales qua booking.com, ở 6 đêm hết 218 Euro chưa bao gồm thuế. Ở đây nếu trả tiền mặt thì không tính thuế, nhưng nếu thanh toán qua thẻ thì cộng thêm 39 Euro tiền thuế nữa. Hai vợ chồng bạn chủ nhà cũng linh động, báo Booking hủy không tính tiền mình đêm đầu tiên lúc mình chưa tới được, sau đó cho mình extend thêm một đêm vì nhà cũng trống. Tới nơi mình mới lọ mọ đi mua vé máy bay về lại Puerto Montt rồi từ Puerto Montt đi tiếp qua Calama. Nên tùy tình hình chuyến bay mà có khi phải ở dài thêm.

Khám Phá Patagonia: Torres del Paine và Glacier

Sau hai ngày khám phá thị trấn thì qua ngày thứ ba bắt đầu chương trình tour. Ở đây mình đi 2 tour, mà mùa này các agency chủ yếu chỉ có 3 tour hoạt động.

Tour Full Day Torres del Paine: Viên Ngọc Của Patagonia

Ngày đầu tiên đi tour Full day Torres del Paine. Tour này sẽ đón tại nhà lúc 8:00 sáng (qua mùa hè có thể là từ 7:00), sau đó chạy chừng 1 tiếng 20 phút đi vào trong khu vực công viên Torres del Paine. Trên đường đi bạn sẽ có cơ hội ngắm nhìn những dãy núi đỏ rực khi bình minh lên. Mùa này ở đây mặt trời mọc lúc 09:30 sáng. Vé công viên thì khách du lịch sẽ tự mua riêng, có thể mua online giá 32.000 CLP đi được ba ngày thoải mái vào công viên, không thì tới cổng kiểm soát mình thấy cũng có máy bán vé. Tiền tour mình book qua agency tour365 là 55.000 CLP/người. Lịch trình tour sẽ đi lần lượt qua mấy cái hồ Lago Sarmiento, Laguna Amarga, Lago Pehoé, Lago Nordenskjöld.

Patagonia là vùng đất rộng lớn và hoang sơ trải dài giữa nam Chile và Argentina – nơi mà bản đồ gần như… hết chỗ để đi tiếp. Cảnh ở đây không giống bất kỳ đâu: núi băng, sông băng, hồ xanh biếc, gió thổi muốn bay người và không khí thì lạnh mà “tỉnh cả người”. Trong đó, Torres del Paine National Park là viên ngọc sáng của Patagonia Chile. Công viên này nổi tiếng với ba đỉnh núi đá granite hùng vĩ – biểu tượng của cả vùng, cùng hệ sinh thái cực kỳ đa dạng: từ thảo nguyên, rừng, hồ, cho đến sông băng.

Dừng ở bảy điểm view đẹp đẽ ngắm Paine Horns với Towers và mấy em hồ, coi như là check-in gần hết cái công viên rồi. Nếu ai muốn đi chậm lại kỹ hơn thì hôm sau có thể thuê xe tự đi vào đây rồi dừng ở nhiều địa điểm hơn. Tuy nhiên, cơ bản thì mình thấy Tour đã dừng ở hầu hết các điểm đẹp để có thể ngắm cảnh, dĩ nhiên là thời gian sẽ hạn chế vì còn nguyên một đoàn chờ nhau nên mỗi nơi xe chỉ dừng chừng 10-15 phút. Hôm mình đi có điểm cuối cùng là Lago Grey không vào được do đường đóng băng đang tan cực kỳ trơn trượt, có những con dốc không thể nào chạy lên được nên đoàn đành phải hủy điểm dừng cuối cùng này và quay về lại khu camping Pehoe để ăn trưa. Điểm cuối cùng thì là cái hang Milodon với mình không hấp dẫn lắm nên mình không đi vào trong. Đây là nơi người ta tìm thấy hóa thạch của loài Milodón (lười đất khổng lồ đã tuyệt chủng).

Đường đi vào và bên trong công viên bắt gặp khá nhiều đàn Guanaco đang nhẩn nha gặm cỏ. Guanaco là một loài động vật hoang dã thuộc họ lạc đà (camelid), họ hàng gần của llama, sống chủ yếu ở vùng Nam Mỹ, đặc biệt là khu vực Patagonia. Nghe đồn thỉnh thoảng du khách còn gặp Puma (còn gọi là cougar, mountain lion, hay sư tử núi) là một loài mèo lớn hoang dã, chủ yếu săn guanaco để sống. Tuy nhiên, hôm mình đi bọn chúng no nê trốn đi ngủ đâu hết trơn, anh tourguide săn miệt mài mà không phát hiện ra con nào cho coi.

Tình hình thời tiết như vậy thì mình nghĩ là tour Glacier Grey cũng sẽ bị hủy vì đâu còn con đường nào khác để đi vào nữa. Ban đầu mình tính xem đi tour full day này coi đường xá xe cộ như thế nào rồi quyết định ngày hôm sau có thuê xe để tự lái vào công viên đi chơi tiếp hay không. Lúc buổi sáng thấy xe chạy băng băng đường xá ngon lành đang đinh ninh có vẻ thuê xe cũng ổn thì đến cái khúc đi vào Grey là bỏ ý định luôn. Ngồi trên xe thấy bánh xe trượt trượt xong sau đó tới một con dốc mấy chiếc xe nối đuôi nhau đứng yên, mấy bác tài bước xuống trượt patin lại xong quyết định cùng nhau quay về là thấy thôi, mình ít kinh nghiệm đi đường băng tuyết, tốt nhất là không chui vô đây lỡ đứng yên luôn trong này không biết làm sao. Lúc đi về thì nghe anh tourguide nói là cảnh sát đã block luôn con đường đi vào Grey, chắc họ sẽ phải chờ xử lý xong con đường trơn trượt đó thì mới mở cửa ra tiếp được.

Tour Balmaceda & Serrano Glaciers Navigation: Ngắm Sông Băng

Ngày hôm sau mình tiếp tục đi tour Balmaceda and Serrano Glaciers Navigation để ngắm glacier. Glacier là một khối băng khổng lồ hình thành từ tuyết rơi tích tụ qua hàng trăm, thậm chí hàng ngàn năm, và nén lại thành băng đặc. Khi khối băng đủ lớn, nó bắt đầu chuyển động chậm dưới tác động của trọng lực, giống như một dòng sông băng rất chậm chạp – vì vậy gọi là sông băng. Glacier thường có ở các vùng núi cao (như dãy Andes, Himalaya, Alps…), các vùng cực (Nam Cực, Bắc Cực, Greenland). Ở Chile, bạn có thể thấy glacier tại Patagonia – ví dụ như Glaciar Grey, Balmaceda hoặc Serrano.

Ban đầu còn băn khoăn chưa biết lựa chọn giữa Grey Glacier hay bên này, vì khi so sánh thì Grey Glacier có vẻ lớn hơn tuy nhiên sẽ cần đi xe buýt vào khách sạn Grey Glacier nằm bên trong công viên rồi mới đi tàu ba tiếng trên hồ. Ngược lại tour bên này thì đi cruise từ trong bến cảng thành phố, coi như full day đi tàu và dừng lại ở hai điểm glacier thì có cái thứ hai sẽ đi hiking lên, lịch trình thì có vẻ hấp dẫn hơn chút lại bao gồm ăn uống. Đi xong tour ngày hôm qua biết bên thằng Grey đóng luôn đường thì coi như không còn sự lựa chọn.

Tour này thì 8:00 có mặt ở văn phòng của 21 de Mayo, sau đó họ sẽ có xe buýt đưa ra bến thuyền và từ đây đi Cruise khoảng hai tiếng rưỡi để đến tham quan khu vực glacier đầu tiên. Trên đường đi tàu sẽ đi ngang qua các điểm để ngắm cảnh, ngắm chim và dĩ nhiên sẽ được tiếp tục ngắm mặt trời mọc đỏ rực trên những dãy núi. Chương trình là đến hai cái glacier Balmaceda & Serrano – cặp đôi sông băng giữa lòng thiên nhiên hoang dã Patagonia.

Nằm trong Bernardo O’Higgins National Park – công viên quốc gia lớn nhất Chile, Glaciar Balmaceda và Glaciar Serrano là hai trong những điểm đến nổi bật và dễ tiếp cận nhất để ngắm băng ở khu vực Patagonia phía nam Chile, gần Puerto Natales.

Glaciar Balmaceda nằm trên sườn núi Balmaceda, được nhìn thấy từ xa qua du thuyền. Với hình ảnh dòng băng chảy xuống vách núi dựng đứng, đổ ra hồ nước xanh biếc. Glaciar Serrano có thể đi bộ tiếp cận khá gần, chỉ cần trekking chừng 20-30 phút vào trong Bernardo O'Higgins National Park để lên viewpoint. Đường đi thì không khó nhưng mùa này băng tan rất trơn trượt, cứ hễ bước lên mấy tảng đá hay mấy cây cầu gỗ là y như đi trượt patin. Tour được cái, buổi sáng lên tàu có cà phê với bánh ăn, đi 2 cái glacier về thì có whisky cho uống, nghe đồn là whisky này được uống với đá lấy từ khu vực nước băng vùng này. Sau đó thì ăn trưa cũng khá ổn, có thịt cừu nướng ăn với khoai tây, súp, salad, bánh mì cộng thêm một ly rượu vang hoặc nước ngọt. Ai uống thêm thì mới phải trả tiền thêm, ai không ăn cừu thì có gà hoặc đồ chay. Tụi mình đặt trực tiếp với các bạn 21 de Mayo giá 165.000 CLP/người, đặt hai người còn được giảm 5%. Không biết mùa hè như thế nào nhưng mùa này có cảm giác hình như cả cái thành phố/thị trấn này khách du lịch ai cũng đi cái tour này nên thuyền của mình có hơn cả 100 khách. Ăn trưa xong là tầm 4:00 chiều, thế là tàu quay trở ngược về bến cảng ở Puerto Natales. Trả khách về lại nhà thờ trung tâm là 17:00.

Sau hai ngày đi tour thời tiết đẹp đẽ thì đến hôm sau sương mù dày đặc bao phủ thành phố cả ngày trời. Nghĩ lại cũng hên nếu hôm trước mà lo đi book xe thì giờ cũng chẳng đi đâu được. Du lịch mùa đông đúng là tới ngày nào hay ngày đó, không thể tính trước. Kinh nghiệm của mình là không nên đặt trước bất cứ thứ gì, tới nơi rồi tính. Mùa hè không biết thời tiết đẹp thì ra sao, khách du lịch có đông quá mức không, nhưng đọc review của các bạn đi đến vùng này mùa hè thì đa số cũng đều thuê xe đi chơi được.

Ngày ra sân bay Puerto Natales để bay qua Puerto Montt, mình thấy bầu trời một màu trắng xóa, chỉ có một vệt nắng xa xa ở cuối đường chân trời. Trên đường đi cứ nghĩ bụng không biết hôm nay máy bay có bay đúng giờ không hay lại hủy chuyến vì thời tiết. Cảm giác bay ở vùng này thật là hồi hộp vì lịch bay có thể thay đổi bất cứ lúc nào. Hôm nay mình mới có dịp quan sát cái sân bay mini địa phương ở đây: khu vực check-in chỉ có ba quầy, hai quầy của hãng Latam, một quầy của hãng Sky Airline, cổng ra máy bay thì có duy nhất một cái. Đây chắc là cái sân bay nhỏ nhất mà mình từng đi. Mà đúng là thành phố cũng nhỏ thật, cùng một chị Uber đưa mình từ sân bay về nhà nghỉ rồi cũng chị ấy đưa mình trở ngược lại sân bay.

Chuyến bay của mình lúc 15:19, 15:00 thông báo chuyến bay hủy, bạn trở về quầy counter để nhận thêm thông tin. Vùng này quả thật không dễ đến dễ đi, máy bay có lịch đó chắc gì đã bay. Đứng chờ đợi gặp mấy bạn người Trung Quốc tới hỏi thông tin, nghe bảo hôm qua Sky Airline đã hủy chuyến chuyển sang hôm nay, mấy bạn mua lại vé của hãng Latam hôm nay lại hủy, trong khi ngày mai mấy bạn có chuyến bay về Mỹ, tình hình coi bộ nan giải. Có vẻ để đi được Patagonia thì phải cần rất nhiều thời gian hoặc rất nhiều tiền. Kỳ này Latam hủy chuyến còn cùi hơn Sky Airline, đứng chờ hai tiếng đồng hồ thì chuyến bay tự động đổi thông tin qua ngày hôm sau. Hỏi nhân viên thì được biết với lý do do thời tiết nên không cung cấp bất kỳ sắp xếp đền bù nào cả, khách hàng tự lo chuyện ăn ở đi lại. Hôm trước mình thấy Sky Airline bị hủy nên nghĩ chuyển qua mua Latam có khi an toàn nhiều chuyến bay hơn, ai dè tình hình cũng không khá khẩm hơn miếng nào mà dịch vụ còn tệ hơn. Mà vui hơn là chuyến của mình và một chuyến khác của Sky Airline trong cùng tầm khung giờ bị hủy với lý do máy bay không hạ cánh được phải quay ngược lại Puerto Montt, nhưng sau đó đến cỡ 17:00 thì có một chuyến khác của Sky Airline hạ cánh. Hỏi nhân viên Latam sao hãng khác hạ cánh được mà máy bay tụi bây lại không hạ cánh được thì bạn đó chịu không biết lý do.

Chuyến bay ngày hôm sau được scheduled lúc 15:40, cỡ hơn 14:00 mình có mặt sân bay check-in được một lúc thì nghe thông báo một chuyến khác của Sky Airline lại hủy. Không lẽ có những hành khách ba ngày trời vẫn chưa bay ra được khỏi đây. Ngồi chờ đợi chuyến của mình trong một tâm lý hồi hộp không biết liệu rằng máy bay có hạ cánh được không. Ở đây chiều chiều có một chị gái mặc chiếc áo bảo hộ dạ quang, đi tới đi lui để bán vé transit về trong trung tâm thành phố. Ngành kinh doanh này có vẻ hợp lý với tình trạng bà con cứ ngày ngày đi ra sân bay rồi đi về. 15:00 có thông tin máy bay đang không hạ cánh được, phải bay vòng vòng, chuyến bay delay qua 16:05 với tinh thần là nếu không đáp được thì nó có thể bay qua Punta Arenas đáp rồi bà con đi xe buýt qua đó để bay. 17:00 có thông tin chuyến bay chính thức hủy rời sang hai ngày sau. Trong khi qua ngày thứ ba mình sẽ có hai chuyến bay nữa để qua Calama, nó mà trễ tiếp thì coi như tiêu. Lại xếp hàng lên hỏi thông tin, hỏi nó giờ cho tao về thẳng Santiago được không, mai tao xuống Punta Arenas bay cũng được. Tuy nhiên bạn nhân viên hãng bay giải thích là hiện giờ chỉ có một số ít ghế dành cho những trường hợp ưu tiên như có chuyến nối tiếp hôm sau hoặc bệnh hoạn, gia đình có người mất. Họ không thể giải quyết cho tất cả các trường hợp, tuy nhiên là Latam sẽ bao ăn ở đi lại cho đến khi nào bay được. Mình vẫn lo lắng hỏi nếu hai hôm sau không bay được nữa tao sẽ lỡ chuyến tiếp theo thì làm sao, bạn ấy hứa là sẽ thay đổi các chuyến bay tiếp theo của mình dù cho của hãng khác vì đây là do điều kiện thời tiết nên các hãng bay có nguyên tắc phải phối hợp với nhau.

Thế là ngồi chờ thêm chừng 1-2 tiếng, các bạn lấy thông tin rồi sắp xếp khách sạn, xe đưa về khách sạn. Ngồi chờ lại gặp mấy bạn Trung Quốc bị hủy chuyến hôm trước, xem như họ đã bị hủy ba ngày liên tục. Nghe nói họ được sắp xếp sáng hôm sau đi xe buýt xuống Punta Arenas để bay về Santiago rồi bay qua Los Angeles. Ngày hôm nay thì thấy bên hãng Sky Airline không có sắp xếp gì cho hành khách, mọi người đứng lại xếp hàng la ó cũng yêu cầu được đi về Punta Arenas nhưng có vẻ không được, không biết kết quả cuối cùng ra sao. Nói chuyện với hai bạn khác cũng bay về Los Angeles vào ngày hôm sau thì thấy họ ngồi tìm chuyến bay tiếp theo miệt mài và gọi cho hãng để thay đổi chuyến bay tiếp theo. Hôm qua mới tính khen Sky Airline thì hên quá hôm nay Latam lại hỗ trợ còn Sky Airline lại đem con bỏ chợ.

Về tới khách sạn Agostini thì không có ai nói tiếng Anh. May mắn quá có một anh bạn chung đoàn cực kỳ nhiệt tình, anh cũng không nói được tiếng Anh nhưng mình sử dụng Google Translate để giao tiếp và được ảnh giải thích là lấy phòng xong thì ra nhà hàng ăn tối. Bữa tối được phục vụ đến 12:00 đêm, bữa sáng hôm sau từ 7:00 đến 10:00. Đến lúc ra ăn nhà hàng đưa cho cái menu không biết phải order như thế nào, cái gì bao gồm. May mắn quá ảnh lại nhiệt tình chạy qua giải thích tiếp là Latam sẽ trả tối đa bằng món mắc nhất trong menu 18.000 CLP nếu quá thì khách tự trả thêm. Qua trưa hôm sau thì được một bạn khác trong nhà hàng giải thích là được tối đa 20.000 CLP (dĩ nhiên là bằng tiếng Tây Ban Nha và Google Translate). Khách sạn này có đầu bếp nấu ăn khá ngon, hai ngày ở đây được thử bốn món thấy đều ngon như nhà hàng bên ngoài mà giá cả cũng mềm, một món với khẩu phần ăn bự đùng hai vợ chồng mình không thể nào ăn hết, có giá trung bình từ 12.000 đến 18.000 CLP. Lần đầu tiên được hãng bay cho đi tour du lịch nuôi ăn ở 2 ngày trời miễn phí, có điều thời tiết thấy ghê cũng không còn tour nào để book đi chơi nữa nên chỉ quanh quẩn ăn ngủ khách sạn rồi tranh thủ làm hồ sơ giấy tờ.

Hôm trước tới đây ban đầu tính book tour trekking Torres del Paine Base, đi 21 km đến lưng chừng núi của cái con Horns hay Towers. Mà nghĩ tới lui thấy trang bị không đầy đủ, sức khỏe không đảm bảo nên không dám đi, mà thật, đi gặp thời tiết như vầy không biết lết được tới đâu. Ở đây tuyết rơi trong tầm từ tháng 6 đến tháng 8 mà mình đi đúng vào cuối tháng 6. Nếu đẹp thì nên đi vào khoảng tháng 11-12, là mùa hè ở đây. Tuy nhiên mình đọc review trên mạng thì thấy có vẻ khá đắt đỏ có mấy bạn đi xuống đây hết tầm 2000 USD, riêng cái tour W hay O circle là cũng 500-700 USD/tour rồi, được cái đi trek 4-5 ngày, ở luôn bên trong National park.

Ngày ra sân bay 11:00 trả phòng, 12:00 có xe đến đón, chuyến bay lúc 15:40, ra tới nơi quầy còn chưa mở, nhân viên sân bay còn chưa xuất hiện. Ở đây với tình hình bay lác đác kiểu này hình như nhân viên cũng chỉ cần làm việc từ trưa đến tối. Ngày hôm nay bầu trời có vẻ xanh trong, nắng ấm và cầu vồng xuất hiện xa xa phía chân trời mang đến một niềm hy vọng chuyến bay thành công.

Cuối cùng rời khỏi được Natales sau 3 ngày chờ đợi dài mòn mỏi, nâng tổng số thời gian ở đây lên được 10 ngày.

Puerto Montt: có duyên nên nhất định sẽ gặp

Sau một tiếng rưỡi bay mình đã hạ cánh xuống được sân bay Puerto Montt, may quá sân bay này có vẻ lớn hơn, nhìn tướng thì chắc khó có cái kiểu không hạ cánh được liên tục giống Natales. Lấy hành lý xong ngồi tìm khách sạn và bắt Uber đi về. Được cái bên này khách sạn book last minute cũng có đầy, giá cả cũng không đến nỗi nào, mình đặt Hotel Le Mirage gần 40 Euro một đêm ngay trung tâm để thuận tiện sáng hôm sau bắt xe đi ra sân bay. Chuyến bay của mình lúc 06:15 qua Santiago rồi chiều sẽ bay tiếp qua Calama.

03:00 sáng dậy lục tục đánh răng rửa mặt rồi xuống đi Uber ra sân bay mà quên không check email. Ra tới nơi nhìn bảng điện tử thấy chuyến bay đã hủy dời sang ba ngày sau, thông tin được gửi lúc nửa đêm mình đang ngủ. Thật tình cái đất nước gì đâu mà chuyến bay nào cũng hủy, ba chuyến nội địa mình đi đến giờ chưa có chuyến nào suôn sẻ. Chỉ ước phải chi mình ở lại khách sạn ngủ một giấc cho thẳng cẳng rồi dậy ăn sáng chứ giờ ra sân bay vật vờ, giờ book chỗ mới ở thì đã đến giờ có thể check-in đâu. Chờ một hồi mới có nhân viên của Sky Airline xuất hiện, hỏi có chuyến nào để đổi sớm hơn không thì không có, hãng cũng chẳng lo ăn ở đi lại gì hết - tự xử. Thế là nằm co ro trên ghế sân bay chờ trời sáng, chờ apartment người ta trả lời xem khi nào mình tới được. Chờ hai tiếng sau bên apartment trả lời không cho check-in sớm được rồi lại cũng chẳng xuất hóa đơn, hỏi tới hỏi lui nó kêu thôi mình cancel đi. Thế là thôi quay lại Le Mirage ở cho an toàn. Về tới nơi check-in gặp chị chủ khách sạn thấy tên mình mới ở đêm hôm trước, giải thích lằng nhằng cho chị hiểu là mình bị máy bay cancel phải quay về ở tiếp ba đêm. Thế là chị đưa cho cái phòng mới vì phòng kia chưa dọn, xong chị còn hỏi tụi mình ăn sáng chưa, rồi mặc dù đã dọn dẹp hết xong vẫn vô kêu nhân viên làm bữa sáng cho mình. Đang buồn bực cái thằng Sky Airline về gặp chị chủ thấy dễ thương gì đâu, thấy đúng là đất nước này operation thì tệ nhưng ít nhất có con người níu chân mình lại.

Ăn sáng xong lên ngủ bù một giấc lấy sức chiều lại đi khám phá phố phường. Sau mấy lần hủy chuyền từ Natales qua tới Puerto Montt thì cuối cùng mình lại có đủ 3 ngày dành cho Puerto Montt rồi, duyên trời định mà!

Buổi chiều mình đi ra Tourists information tính hỏi tour để hôm sau đi núi lửa thì được bạn nhân viên ở đây hướng dẫn xuống Bus Station cách đó khoảng 1 km sẽ có tour agency. Xuống tới Bus Station đi tới lui dòm ngó thì thấy có hai cái agency tour du lịch thôi còn lại chủ yếu là rất nhiều hãng bus đi khắp nơi. Hai vợ chồng có lõm bõm vài câu tiếng Tây Ban Nha vậy mà vô cũng book được tour nghe người ta giải thích lịch trình từ lưa như đúng rồi. Kinh nghiệm là nên đi ra đây đặt tour trực tiếp sẽ có giá cả cạnh tranh hơn nhiều. Mình coi online trang rẻ nhất tính 28.000, ra đây chị tour agent chào mời 22.000 trả bằng cash 25.000 trả bằng thẻ cuối cùng chốt giá 20.000. Dĩ nhiên là có khó khăn chút về mặt ngôn ngữ tuy nhiên con người rồi cũng hiểu nhau thôi, lại có bạn Google Translate hỗ trợ thì lo gì. Giá tour này không bao gồm ăn trưa, vé vào cổng công viên cũng như vé tàu phà. Nếu tính tổng chi phí sau tour thì khoảng 65.000/người.

Sau khi hí hửng đặt được tour giá rẻ thì mình tiếp tục đi bộ thêm chừng 1 km về phía chợ hải sản Mercado Angelmo. Ở đây có cái chợ bé bé bán hải sản tươi sống giá rẻ, chủ yếu là xung quanh có các nhà hàng. Đi về mé cuối chợ là phía bờ biển thì bắt gặp mấy em sư tử biển nằm phơi lưng trên bờ. Đứng dòm quan sát một hồi mới phát hiện thì ra mấy em sống quanh khu vực chợ cá nên buổi chiều sẽ chờ có hải sản dư để ăn. Có cậu bé quăng cho một mớ xương cá hồi thế là em nào đang bơi cũng bu lên bờ giành nhau ăn. Chờ lâu quá mấy em tự đi lên bờ về phía cái thùng rác hải sản để tự lục luôn. Lần đầu tiên thấy sư tử biển lên bờ đi lạch bạch kế bên còn bị con chó sủa liên tục đuổi đi. Vậy mà nó có thèm sợ đâu. Nó bự như voi sợ gì con chó không bằng một góc, vừa đi vừa dừng lại kênh kênh với bạn chó. Tự nhiên thấy thích cái vùng đất này ghê, tưởng không có thời gian ở đây rồi cuối cùng trời xui đất khiến cũng ở lại và lại còn chứng kiến được đời sống thiên nhiên tự do, động vật hoang dã như mấy con thú nuôi đời thường chứ không phải là ở trong sở thú.

Buổi tối mình đến nhà hàng Club Alemán là một nhà hàng kiểu Đức. Tới nơi tưởng đi lạc vô câu lạc bộ, nhưng thực ra nó có hai khu bên trái là quán bar club bên phải là nhà hàng. Club Alemán hiện nay chủ không còn là người Đức nữa tuy nhiên decoration và một số món ăn vẫn giữ đúng phong cách kiểu Đức. Làm vô tưởng được nói tiếng Đức ai dè vẫn phải nói tiếng Tây Ban Nha.

Tour Volcan Osorno y Petrohue

Lúc chọn tour này chủ yếu vì muốn đi thử cái núi lửa và tour thì tập trung vào nature hơn là history. Nhưng đi rồi thì quả thật thiên nhiên của Puerto Montt đẹp hơn mình mong đợi. Vùng này có hai ngọn núi lửa Osorno và Calbuco cao sừng sững, trên đường từ sân bay về thành phố có đoạn sẽ thấy được hai ngọn núi này ở hai bên giống như hai cái cột nhà chọc trời. Tour mình đi chủ yếu tập trung bên Osorno - các điểm tham quan chủ yếu xung quanh ngọn núi lửa nên có cảm giác từ sáng đến chiều vẫn không thoát khỏi nó. Còn Calbuco thì chỉ có những đoạn có view nhìn từ xa thôi. Osorno có đỉnh chóp nón nhọn, phủ một màu trắng xóa, nhìn xa trông cứ như núi Phú Sĩ. Lịch trình tour sẽ chở mình lên tới lưng chừng núi nơi có trạm cáp treo đi tiếp lên ngắm núi và có view panorama. Tuy nhiên hôm mình đi mây mù khá nhiều nên ở đoạn lưng chừng này chẳng thấy đỉnh đâu cả. Làm mình cứ ngạc nhiên sao hôm trước đứng xa thấy nó trắng xóa mà bây giờ leo lên đây thì thấy toàn núi đá đen. Đến lúc đi xuống khỏi nó quay trở lại bờ hồ Petrohue thì mới có view cực đẹp.

Tour tập trung lúc 08:50 sáng ở Bus Station - ngay khách sạn Ibis, điểm danh rồi 09:00 khởi hành. Sau đó bác tài kiêm tourguide sẽ chở từ Puerto Montt chạy qua Puerto Varas, khoảng cách cỡ 20 cây số. Đây là một ngôi làng nổi tiếng với kiến trúc mang đậm phong cách Đức, do những người nhập cư từ Đức định cư từ thế kỷ 19 để lại dấu ấn. Thị trấn nằm bên bờ hồ Llanquihue - hồ nước lớn thứ hai Chile, với núi lửa Osorno phủ tuyết trắng làm phông nền tuyệt đẹp — một khung cảnh như tranh vẽ. Bác tài chỉ giới thiệu mà không dừng ở đây, sau đó chạy tiếp qua Laguna La poza - một hồ nước nhỏ được bao quanh bởi rừng nguyên sinh. Tại đây du khách sẽ được lên thuyền đi qua những cây liễu rũ và vào bên trong hồ đến tận Isla Loreley - một hòn đảo nhỏ mà trước đây người Đức từng sinh sống và mở quán cà phê. Tên gọi Loreley cũng xuất phát từ một truyền thuyết của Đức. Sau khi ra khỏi Laguna La poza bác tài tiếp tục lái xe đi dọc theo con hồ Llanquihue để đến Ensenada, cửa ngõ đi vào tham quan khu vực núi lửa. Điểm dừng tiếp theo là Volcán Osorno Centro de Montaña, nơi du khách có thể mua vé để đi cáp treo lên đỉnh viewpoint hoặc thuê mướn các dụng cụ trượt tuyết và đi cáp lên khu vực skiing. Chỗ này tour dừng 40 phút nên mình nghĩ sẽ không kịp đi cáp lên rồi lội bộ xuống mà giá cáp treo cũng mắc 23.000 CLP/1 người 1 chiều, nên mình quyết định chỉ đi trek ở mấy cái đỉnh thấp thấp gần gần thôi. Điểm này coi như nằm ở lưng chừng núi lửa Osorno với độ cao 1240 m, cáp treo sẽ đi lên được hai điểm Mid-station (“Estación Primavera”) cao 1,425 m và Top Station (“Estación Glaciar”): cao 1,750 m. Còn đỉnh núi lửa thì cao đến 2652 m.

Xuống khỏi núi lửa trời bắt đầu nắng lên và mây tan dần, lúc này đỉnh Osorno mới bắt đầu hiện lên rõ rệt cao chót vót giữa trời xanh. Bác tài ghé vào một nhà hàng buffet cho đoàn ăn trưa. Ở đây tính buffet 20.000/1 người chưa bao gồm nước. Quán này có đặc sản Murta - là một loại trái cây nhìn hơi giống cherry, được pha trộn trong bia thủ công, rượu mạnh (sour) uống cũng khá ngon. Ngoài ra nó còn được làm mứt các kiểu bán cho du khách mua mang về.

Sau khi no nê bác tài chở tiếp qua hồ Petrohué rồi cho đoàn lên phà đi ngắm cảnh. Nơi đây là một cái vịnh rộng, nước trong xanh lơ, trước mặt là núi, bao quanh là rừng Valdivia và núi lửa Osorno thì nằm ngay sát phía sau — tạo nên khung cảnh thơ mộng và hùng vĩ. Điểm này theo mình là must visit vì có cảm giác như được tiếp cận với núi lửa mà lại có view bao quát. Không biết hồ nước này có phải do núi lửa đã từng phun trào mà tạo thành không tuy nhiên nó rất lớn và cùng một dòng chảy từ con sông cùng tên.

Rời khỏi hồ mình đi tiếp qua thác Petrohué. Cả hồ và thác đều thuộc về Công viên quốc gia Vicente Pérez Rosales, tuy nhiên để vào thác thì phải mua vé đi vào công viên, giá 7800/một người (expat) - local giá bằng một nửa. Thác Petrohué không quá cao nhưng nước chảy xiết qua các lớp đá núi lửa đen nhám, tạo nên khung cảnh kỳ vĩ và mạnh mẽ. Phía sau là phông nền núi lửa Osorno phủ tuyết trắng quanh năm. Xung quanh thác có con đường trail cho khách đi vòng vòng mất tầm 20 - 30 phút. Đến 17:00 thì khu vực này đóng cửa, chị bán vé bắt đầu giăng dây và đi lùa khách ra. Thế là tour xem như kết thúc, bác tài chở ngược lại về trung tâm mất thêm một tiếng rưỡi. Trên đường chạy về có những đoạn lại được ngắm view hai ngọn núi lửa ở hai bên đường dưới ánh hoàng hôn buông dần trông cũng lãng mạn. Dĩ nhiên nếu mà tự đi thì chắc lại la cà dừng xe chụp choẹt nhiều hơn, hoặc đến lúc đi về ngang hồ Llanquihue có mấy điểm dừng chân ngắm hoàng hôn thế nào cũng phải tạt ngang tạt dọc.

Ngày cuối cùng ở Puerto Montt sau khi ra trung tâm thương mại đổi tiền thì mình lại tiếp tục mò lên Mirador Manuel Montt, nơi có view panorama ngắm nhìn toàn thành phố. Puerto Montt được xây dựng thành bốn tầng và đây là tầng cao nhất. Tầng thấp nhất thì nằm sát với bờ biển. Ở tầng trên cùng này từ viewpoint đi thêm khoảng 1,8 km là sẽ gặp chợ Mercado Municipal Puerto Montt, nơi bán hải sản tươi ngon và có các quầy nhà hàng bên trong chợ để du khách thưởng thức hải sản tại chỗ. Món truyền thống ở đây là Curanto - nấu theo phong cách hầm, phương thức cổ truyền là được nấu lót lá trong một cái hố dưới lòng đất tuy nhiên hiện đại thì người ta đã nấu bằng nồi lớn trong bếp. Nguyên liệu gồm có 🦪 Hải sản: vẹm, nghêu, sò, cua…🍖 Thịt: thịt heo, xúc xích (longaniza), thịt gà 🥔 Khoai tây và milcao (bánh khoai tây truyền thống).

Ăn uống ở Puerto Natales và Puerto Montt tương đối đắt đỏ, hôm nào vào nhà hàng hai vợ chồng mình cũng ăn hết 50.000 - 55.000. Ra chợ ăn hải sản rẻ nhất thì 31.000, có hôm ăn 2 tô mì ramen trong quán Nhật thì hết 27.000. Còn Bia bán trung bình 4500 đến 6000, bằng giá chai rượu vang 375ml.

Calama: Cửa Ngõ Đến Sa Mạc Atacama

Hành Trình Bay Về Phía Bắc

Chile giống như một dải băng dài ôm trọn phía tây của lục địa Nam Mỹ. Quốc gia này dài hơn 4300 km từ Bắc xuống Nam nhưng chỉ rộng trung bình 177 km từ Đông sang Tây. Phía Đông là dãy Andes hùng vĩ, phía Tây là biển Thái Bình Dương xanh thẳm. Chính địa hình trải dài này đã tạo nên những sự khác biệt rõ rệt về mặt địa lý và thiên nhiên của những vùng đất ở Chile. Phía Nam giáp với Nam Cực, cảnh sắc hoang dã, trong khi phía Bắc là sa mạc Atacama – nơi khô hạn nhất thế giới và có bầu trời sao kỳ diệu.

Ngồi trên máy bay bay ngược từ phía Nam lên lại phía Bắc thì nhất định phải ngồi ghế cửa sổ bên tay phải để ngắm nhìn dãy Andes hùng vĩ trải dài suốt chặng đường bay. Núi thì có nhiều ngọn cao hơn mây nên đôi khi cảm thấy lẫn lộn không hiểu là mây hay là tuyết, rồi thỉnh thoảng giữa một biển mây lại trồi lên một rặng núi trông như một chiếc ốc đảo giữa biển trắng. Xa xa bên kia Andes thì là Argentina rồi.

Hành trình Xin Visa Bolivia

Mình dừng chân ở Calama hai ngày để làm visa qua Bolivia. Hiện đối với người Việt Nam thì visa Bolivia vẫn còn xin trực tiếp. Thông tin trên mạng thường không đầy đủ, ban đầu mình hiểu nhầm là có thể lấy visa on Arrival. Tuy nhiên, sau quá trình xin visa thì mới thấy sẽ rất rủi ro nếu như tới biên giới mà thủ tục không đầy đủ. Đồng thời các hãng xe buýt cũng có khả năng không chờ bạn nếu visa có vấn đề.

Hiện nay, visa Bolivia sẽ cần tạo một tài khoản online trên trang web, sau đó điền form đầy đủ hết tất cả các bước. In form đó ra và cùng với các giấy tờ cá nhân, giấy tờ chứng minh tài chính, lịch trình, sau đó cầm nguyên bộ hồ sơ đến lãnh sự quán Bolivia để nộp. Mình làm trong giai đoạn form online thay đổi nên có chút lằng nhằng, chi phí xin visa cũng tăng từ 30 USD lên 50 USD. 

Trước đây, khi chưa cần đóng tiền thì form online đã tự động tạo ra mã số hồ sơ, và phải có mã này thì bên lãnh sự quán họ mới nhận hồ sơ. Tuy nhiên hiện nay, thì phải đóng xong tiền, form mới tạo ra mã. Mà nếu thanh toán online thì họ chỉ có hình thức chuyển khoản, trong khi mình không có tài khoản Bolivia để nộp trực tiếp. May mắn là khi làm thủ tục ở lãnh sự quán Bolivia tại Calama, ngân hàng để nộp tiền chỉ cách vài cái ngã tư nên đi lại cũng tiện. 

Sau hai lần ra ngân hàng, ba lần đi in, ba lần quay lại lãnh sự quán thì cuối cùng mình cũng hoàn tất được thủ tục và được cái là họ cấp visa ngay lập tức. Nhận hồ sơ xong, dán visa, đóng dấu thế là cầm passport đi về, không phải chờ đợi gì lâu, lấy được visa trong vòng ba tiếng đồng hồ. Chủ yếu là hồ sơ phải đúng như mình nói: thứ nhất, trên đơn xin visa phải có đầy đủ mã; thứ hai, phải đóng tiền và có xác nhận debit note đã đóng xong tiền để nộp cả trực tiếp và upload online. Nhân viên lãnh sự quán thì được cái nhiệt tình hướng dẫn, nếu không có cản trở về mặt ngôn ngữ thì có thể hỏi kỹ quy trình một lần không phải đi tới đi lui và mình có thể đã làm nhanh hơn.

Đến San Pedro de Atacama

Ở Calama mình thuê xe của hãng Chilean, lấy xe tại sân bay. Chiếc Hyundai Creta full insurance bốn ngày hết 200€, cộng thêm tiền đặt cọc hơn 600€, đi bốn ngày tốn thêm 50€ tiền xăng. Sau đó, mình chạy một mạch 90 km, cỡ một tiếng rưỡi là xuống tới San Pedro de Atacama, nơi tập trung các điểm tham quan của khu vực này.

Đường đi từ Calama xuống San Pedro de Atacama hai bên chỉ toàn là hoang mạc không một bóng cây, không một bóng người. Xa xa là núi, thỉnh thoảng thấy có cái miếu dựng lên có hoa và thánh giá nhìn làm liên tưởng mấy cái miếu bên đường ở Việt Nam ở mấy chỗ có tai nạn xe xong người ta dựng lên. Nhìn cảnh giống như trong phim Mỹ, chạy xe đường dài từ bang này qua bang khác đơn độc một mình. May mắn là đi có 90 km chứ đi mấy trăm km hay ngày này qua ngày khác chắc chán chết.

Trước khi đến làng San Pedro de Atacama còn tầm chục cây số thì có một viewpoint nhìn xuống thung lũng khá đẹp. Gần đó cũng là điểm mà ngày hôm sau mình đã dừng lại để ngắm hoàng hôn.

Thị trấn San Pedro de Atacama là một ngôi làng đất đỏ, đường đất với con đường chính đi qua các khu chợ. Làng khá nhỏ, đường đất bụi mịt mù, nhà xây đất đỏ, màu rất đặc trưng của những vùng sa mạc. Thị trấn là một thung lũng nằm lọt thỏm, xung quanh được bao bọc bởi những dãy núi đá đỏ, những rặng canyon.

Mình ghé vào quán San Antonio ăn trưa trước khi về lấy phòng. Ở đây có bán set menu ba món giá 7000 CLP rẻ dã man, ăn không hết mình còn gói về. Tối hôm sau đi chơi về mình cũng quay lại đây để mua đồ ăn đem về. Nhìn chung thì ăn uống ở vùng San Pedro de Atacama khá rẻ, có khá nhiều quán cũng bán set menu toàn dưới 10.000. Tính ra là rẻ nhất trong toàn bộ hành trình Chile của mình.

Mình ở tại Vientos San Pedro nằm ngoài rìa cách trung tâm thị trấn chừng ba cây số. Tuy nhiên, do có xe nên đi lại cũng thuận tiện và được cái ở đây xa rời thị trấn nên không bị ô nhiễm ánh sáng. Vào buổi đêm có thể ngắm bầu trời sao tuyệt đẹp – không cần phải đi tour stargazing nữa. Chỗ này có phòng đôi và có Mobihome. Lại có bếp chung (shared kitchen) nên ăn uống cũng thuận tiện, buổi tối đi chơi về có thể mua đồ ăn về hoặc thích nấu nướng gì cũng được. Máy giặt thì tính 10.000 CLP/lần giặt mà được cái họ giặt cho mình, xếp lại gọn gàng cũng khỏe. Do ở ngoài rìa và ngày nào cũng đi chơi từ sáng đến tối nên hầu như mình rất ít khám phá trung tâm thị trấn, mỗi ngày chỉ tạt ngang vào siêu thị mua đồ đem theo. Có mỗi hôm cuối cùng vào uống ly cà phê phải parking và đi bộ một đoạn thì mới phát hiện trung tâm thị trấn cũng đông vui nhộn nhịp, khách du lịch vô cùng đông đúc.

Mà cái thị trấn này cũng lạ không hiểu sao chẳng ai làm đường, cứ để đất đỏ bụi bay mù mịt. Trong khi từ Calama về đây thì đường cao tốc khá đẹp xe chạy bon bon 100km/h. Chỉ bị mỗi cái khúc cửa ngõ vô thị trấn. Làm như để nguyên đất đỏ thì người ta mới phát hiện đây là thị trấn sa mạc không bằng.

Khám Phá Sa Mạc Atacama: Hẻm Núi, Hồ Muối và Hoàng Hôn Huyền Ảo

Ngày hôm sau mình đi vào Valle de Catarpe để đến Quebrada Chulacao hay còn gọi là Devil's Throat. Trước khi vào thung lũng thì sẽ có một điểm dừng để mua vé và có nhân viên hướng dẫn cách đi cũng như điểm tham quan. Mình đánh giá cao tất cả các khu tham quan ở vùng này đều có nhân viên hướng dẫn, chỉ trên bản đồ để du khách hiểu có những đoạn đường nào có thể đi được hoặc các điểm nên dừng lại để ngắm cảnh. Tất cả các điểm tham quan đều bán vé vào cổng, mắc rẻ khác nhau từ 5000 - 10.000 - 15.000 - 35.000 CLP. Vé vào Valle de Catarpe là 5000, theo mình là quá rẻ so với vẻ đẹp của nó.

Sau khi mua vé xong thì mình chạy thêm chừng 3 km theo con đường dọc con suối là đến khu vực đậu xe để đi vào Chulacao. Bên trong Chulacao có thể đi vào bằng xe đạp hoặc đi bộ, quãng đường ra vào hết tổng cộng 7 km. Mình thì thấy đi bộ cũng hay, ngắm nghía được nhiều điểm, chụp choẹt được nhiều hơn. Tuy nhiên nếu đi bộ từ cổng mua vé vào thì khá xa nên ít nhiều sẽ cần phải có phương tiện đi lại.

Quebrada Chulacao (Hẻm núi Chulacao), hay còn được biết đến với cái tên ấn tượng là "Garganta del Diablo" (Họng Quỷ), là một hẻm núi hẹp và ngoằn ngoèo nằm trong dãy núi Muối, thường được coi là điểm nhấn chính khi khám phá Valle de Catarpe.

Chulacao làm mình ngạc nhiên bởi những hẻm núi, những dải canyon hùng vĩ, những con đường đi bộ xuyên qua hẻm núi. Hẻm núi này được hình thành từ những vách đá cao, uốn lượn với những đường cong và hình dạng "rắn bò" do sự xói mòn của nước và các khoáng chất dễ uốn. Đi bộ hoặc đạp xe qua đây mang lại cảm giác như đang khám phá một mê cung tự nhiên hoặc lạc vào một cảnh phim viễn Tây. Thôi coi như đi Chile rồi thì không qua Mỹ để ngắm Grand Canyon cũng được. Mặc dù canyon ở đây không có nhiều màu, nhưng nghe đồn canyon bên Bolivia thì cũng đầy màu sắc.

Đi bộ tầm 3 km ra khỏi hẻm núi là đến ngọn núi Devil’s Throat nơi có viewpoint ngắm toàn bộ khu vực, nơi có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh dãy núi Andes hùng vĩ và núi lửa Licancabur ở phía xa. Chỗ này thì phải leo lên tầm 20 phút để lên đỉnh. Leo xong mới thấy khá mất sức mặc dù ngọn núi chỉ thấp thấp thôi. Do khu vực này đã đang ở độ cao trên 2400m rồi nên không khí loãng. Mình leo mà tim đập nhanh, thở hổn hển, làm thắc mắc không lẽ lâu ngày không vận động nên yếu sức đi chăng. Nhưng mà mấy tháng nay đi du lịch ngày nào cũng đi bộ miệt mài mà. Mình ra khỏi Chulacao mất cỡ 3 tiếng sau đó lấy xe chạy thêm tầm 2-3 km để lên tới nhà nguyện Iglesia de San Isidro. Điểm này thì mình thấy không đặc sắc lắm, tuy nhiên chỉ cần chạy xe tới nơi xong bước mấy bước là lên được nhà thờ, cũng không khó khăn gì nên tới check-in rồi đi ra thôi.

Lúc này đã là 1:30 chiều mà mình còn tính đi ra hồ muối Laguna Baltinache nên quyết định ghé siêu thị mua đồ ăn qua loa rồi chạy xuống cho kịp. Laguna Baltinache còn được gọi là "Bảy Đầm Phá", là một quần thể hồ muối độc đáo nằm trong sa mạc Atacama. Quãng đường ra Laguna Baltinache gần 60 km đi khoảng 1 tiếng 20 phút. Có 8 km cuối cùng đường khá xấu nên phải chạy chậm. 

Khu vực này có bảy chiếc hồ muối nằm chơ vơ giữa hoang mạc rộng lớn, trong đó hồ thứ bảy khá lớn và có thể xuống tắm. Đây là một trải nghiệm nhất định phải thử khi đến vùng này vì hồ muối siêu mặn, còn mặn hơn cả Biển Chết, do có hàm lượng muối rất cao nên sẽ khiến cho bạn không cần làm gì cũng có thể nổi lềnh bềnh trên mặt nước, mang lại cảm giác vô cùng thư giãn. Tuy nhiên, nước khá lạnh, y như một chiếc hồ băng nên khách chỉ có thể xuống chừng 5-10 phút là phải lên ngay. Sau khi lên thì sẽ thấy người phủ đầy muối. 

Đây thật sự là một trải nghiệm khá thú vị, lần đầu tiên mình được tắm nước băng, nổi lềnh bềnh không cần phải bơi và sau đó thì được muối phủ đầy người y như đi spa tẩy tế bào chết. Chỉ tiếc là nó quá lạnh, không thể nào tắm lâu hơn được. Khu vực bán vé sẽ có chỗ tắm tráng cho du khách tắm lại trước khi ra về, mà nước thì cũng lạnh teo. Vé vào khu vực hồ muối hiện nay là 12.000 CLP/người. Mà công nhận địa hình ở đây lạ thật, tự nhiên nằm giữa một vùng hoang mạc rộng lớn cái có mấy cái hồ, mà lại là hồ muối. Không hiểu hồ muối đã được hình thành như thế nào?

Các hồ muối nằm giữa những cánh đồng muối trắng xóa và địa hình khô cằn của sa mạc cũng tạo nên một khung cảnh siêu thực, gần giống như một hành tinh khác. Đặc biệt nơi đây khá là biệt lập nên sẽ mang đến một cảm giác yên bình và tĩnh lặng hiếm có, là nơi lý tưởng để thoát khỏi sự ồn ào và hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ.

Trên đường về lại thị trấn, mình bắt gặp khoảnh khắc mặt trời lặn xuất hiện trên đường. Hoàng hôn ở Atacama thật là huyền ảo, có cảm giác như mình đang đi vào một thế giới khác. Bầu trời hoàng hôn là một dải màu từ xanh, vàng, cam, hồng, tím, đỏ từ phía chân trời, trong khi đó bầu trời trên cao không tối hẳn mà giữ một vẻ màu xanh xám kỳ lạ, khiến mình có cảm giác như đang ở một hành tinh khác.

Hoàng hôn Atacama huyền ảo bởi sự kết hợp hoàn hảo giữa bầu khí quyển cực kỳ trong sạch và khô ráo cùng độ cao lớn của sa mạc. Theo khoa học lý giải, khi mặt trời lặn, ánh sáng phải đi qua một quãng đường dài hơn trong bầu khí quyển. Lúc này, hầu hết ánh sáng xanh bị tán xạ hết, chỉ còn lại các màu có bước sóng dài như đỏ, cam, vàng xuyên qua được. Các màu sắc này được tăng cường thêm bởi sự phản chiếu từ các địa hình đá đỏ và muối đặc trưng của Atacama, tạo nên một cảnh tượng rực rỡ, siêu thực như bước ra từ một bức tranh. Lần đầu tiên trong đời mình được nhìn thấy một hoàng hôn lạ lùng đa sắc đến như vậy.

Thiên nhiên ở Atacama với mình là một thế giới siêu thực – nơi không hình ảnh nào có thể ghi lại được hết vẻ đẹp siêu thực ấy. Những con đường chạy giữa hoang mạc không một bóng người với địa hình đất đá mang đến cho mình một cảm giác như đang ở một hành tinh nào khác không có sự sống. Hỏi sao vùng này nó còn có mấy cái công viên mang tên thung lũng mặt trăng hay thung lũng sao Hỏa. Địa hình quả thật không sai so với tên gọi. Cảm giác thiên nhiên thật là rộng lớn, hoang dã và con người thì thật là nhỏ bé.

Một điều kỳ lạ nữa là khi đang đi giữa sa mạc, tự nhiên có một cái xác xe (Magic car), một chiếc khung xe hơi không biết vì sao xuất hiện.

Khám phá Lagunas Altiplánicas và Piedras Rojas

Ngày tiếp theo mình tiếp tục khám phá khu vực phía Nam với hai điểm đến là Lagunas Altiplánicas và Piedras Rojas. Hành trình ngày hôm nay đi gần 300 km lại lên độ cao hơn 4000 m nên khá là mất sức, đến cuối ngày đi về là rã rời chỉ có tắm rửa đi ăn rồi leo lên giường ngủ.

Sa mạc Atacama ở Chile là một kho báu của những cảnh quan siêu thực, và quần thể hồ muối cùng núi lửa ở độ cao lớn này chắc chắn sẽ khiến bạn kinh ngạc. Từ trung tâm thị trấn San Pedro de Atacama đi đến trạm soát vé để đi vào khu vực công viên là khoảng 100 km. Sau đó từ trạm soát vé đi đến Miscanti là 27 km. Vé cần được mua trước trên online, tới trạm kiểm soát họ sẽ điền thông tin và đưa cho mình biên lai để đem qua hai khu vực tham quan. Tại đây sẽ có người soát vé mới cho vào. Lưu ý ngay tại điểm tham quan thì không bán vé nên nếu không mua trước và dừng ở trạm kiểm soát ban đầu thì sẽ không vào được.

Trên đường đi mình bắt gặp những chú la mặt mũi ngơ ngác băng qua đường trông thật dễ thương rồi thỉnh thoảng lại là những đàn lạc đà Nam Mỹ gặm cỏ hoặc chạy cong đít. Trên đường đi còn bắt gặp khá nhiều bảng hướng dẫn các loại thú hoang dã nhưng không phải con nào mình cũng gặp hết.

Từ đường quốc lộ chính sẽ có một tấm bảng hướng dẫn rẽ trái để đi vào hồ Lagunas Miscanti và Laguna Miñiques (Lagunas Altiplánicas). Tuy nhiên, phải để ý một chút vì nếu không lưu ý sẽ chạy qua mất tấm bảng hướng dẫn này. 2 "hồ chị em" này thuộc về Khu bảo tồn Quốc gia Los Flamencos, ở độ cao hơn 4200 mét so với mực nước biển, được bao quanh bởi các ngọn núi và núi lửa hùng vĩ của dãy Andes.

Laguna Miscanti là hồ lớn hơn trong hai hồ, có hình trái tim độc đáo và được bao bọc bởi ngọn núi lửa Miscanti với đỉnh phủ tuyết. Laguna Miñiques: Nằm ngay cạnh Miscanti và được ngăn cách bởi một con đường nhỏ hẹp, Laguna Miñiques nhỏ hơn và có hình dạng tròn hơn. Nó được bao quanh bởi núi lửa Miñiques. Tại đây mình bắt gặp đàn vicuñas (một loài lạc đà Nam Mỹ hoang dã) đang nhởn nhơ gặm cỏ.

Rời khỏi Lagunas Altiplánicas mình quay lại đường chính rồi tiếp tục chạy thêm chừng 20 km để đến Piedras Rojas.

Đây là một khu vực độc đáo với những khối đá núi lửa màu đỏ sẫm được tạo hình bởi quá trình oxy hóa của sắt và đồng trong khoáng chất. Những tảng đá đỏ rực rỡ này nằm rải rác quanh một đầm phá muối nhỏ màu xanh ngọc lam (một phần của Salar de Talar), được bao quanh bởi những ngọn núi lửa cao chót vót. Sự kết hợp của màu đỏ, xanh lam và trắng của muối tạo nên một bảng màu ấn tượng, gần như không có thật.

Piedras Rojas cũng nằm ở độ cao khoảng 4.200 mét, xa hơn và biệt lập hơn so với Lagunas Miscanti và Miñiques, mang lại cảm giác hoang dã và nguyên sơ hơn.

Cả ba địa điểm này đều nằm ở độ cao hơn 4200m, nên bắt đầu từ đây mình có cảm giác say độ cao. Đi xuống dốc không sao nhưng khi đi ngược lên dốc thì thở không nổi, tim đập loạn xạ. Sau đó lên xe là bắt đầu cảm thấy đau đầu, buồn ngủ, ngáp liên tục. Mặc dù mình đã trang bị đầy đủ trang phục ấm áp, chống gió, mũ, kính râm và kem chống nắng. Vậy mà đến lúc về vẫn cảm thấy rát rang cả mặt. Mấy bữa giờ ở Calama/San Pedro de Atacama độ cao 2200 - 2400 mét tưởng đã thích nghi được rồi, ai dè lên đến độ cao hơn 4000m quả là một thử thách. (Kiểu này thì làm sao đi được Everest nhỉ?)

Mars Valley / Death Valley (Valle de Marte / Valle de la Muerte)

Sau một ngày dài hôm trước khá mệt thì hôm nay mình quyết định đi khám phá gần gần thôi. Cách trung tâm thị trấn 2 km là Thung lũng Mars (Valle de Marte), còn được biết đến với tên gọi Thung lũng Chết (Valle de la Muerte). Nơi đây mang đến một cảm giác như đang lạc vào một hành tinh khác, đúng như cái tên của nó.

Thung lũng này nằm trong Dãy núi Muối (Cordillera de la Sal). Tên gọi "Thung lũng Chết" xuất phát từ truyền thuyết rằng xưa kia, bất cứ ai dám băng qua thung lũng này đều có thể bỏ mạng vì sự khắc nghiệt của nó, với những mảnh xương động vật hoặc thậm chí là người có thể được tìm thấy. Tuy nhiên, cái tên "Thung lũng Sao Hỏa" (Valle de Marte) lại mô tả chính xác hơn vẻ đẹp địa chất độc đáo của nó.

Điểm đặc trưng nhất của thung lũng này là những hình thái địa chất kỳ lạ và độc đáo được tạo nên từ đá, cát và muối. Các khối đá tự nhiên được gió và thời gian bào mòn tạo thành những hình thù kỳ quái, cùng với những cồn cát khổng lồ và các lớp muối trắng xen kẽ, tất cả tạo nên một cảnh quan có màu sắc từ nâu đỏ đến cam cháy, gợi nhớ mạnh mẽ đến bề mặt của Sao Hỏa. Nơi đây có Cồn cát khổng lồ (Duna Mayor), nơi du khách có thể thử sức với môn trượt cát (sandboarding).

Thiên nhiên thật là kỳ vĩ mà nhiều khi ngôn từ không có lời nào có thể miêu tả được hết.

Đi lên viewpoint của thung lũng Sao Hỏa nhìn xuống phía thung lũng làng San Pedro và những dãy núi đất đỏ, tự hỏi liệu sao Hỏa có địa hình giống như vậy chăng, tự hỏi liệu có ngày mình sẽ khám khám phá sao Hỏa chăng. Phía sau viewpoint, hướng qua bên kia là thung lũng mặt trăng nơi có những dải đất đá núi màu trắng kỳ lạ.

Giống như Thung lũng Mặt trăng (Valle de la Luna) gần đó, Mars Valley cũng mang đến những khung cảnh hoàng hôn ngoạn mục. Khi mặt trời lặn, ánh sáng chiếu vào các tảng đá và cồn cát, tạo ra những sắc thái màu sắc và bóng đổ liên tục thay đổi, làm tăng thêm vẻ huyền ảo cho phong cảnh. Tuy nhiên lúc xuống khỏi cồn cát thì còn khá sớm nên mình quyết định quay lại thị trấn uống cà phê chờ đến 05:30 chiều thì lên đỉnh viewpoint (nằm ngay gần Mars valley) ngắm hoàng hôn sau. Khung cảnh hoàng hôn quá kỳ diệu của ngày hôm trước khiến mình quyết định phải lên đây chứng kiến nó một lần nữa, tận hưởng một lần nữa vẻ đẹp siêu thực của thiên nhiên. Do ngày này không gấp gáp để bắt lấy những tia sáng cuối cùng của mặt trời nên mình phát hiện có rất nhiều tour du lịch đã dừng chân ở đây, mỗi đoàn dựng lên một cái bàn uống cocktail rồi chờ hoàng hôn xuống thật chill. Coi bộ tour tổ chức cũng tốt mặc dù mình không đi vì đã có xe riêng tha hồ lượn.

Rời San Pedro de Atacama mình bỗng thấy hình như năm ngày vẫn còn chưa đủ, vẫn còn khá nhiều điểm chưa kịp đi, nếu ở lại thêm 2-3 hôm thì chắc là lịch trình vẫn còn dày đặc. Trở về Calama mình trả xe ở sân bay rồi quay về trung tâm ngủ một đêm sáng hôm sau bắt xe bus lúc 06:00 sáng để đi qua Uyuni, Bolivia.

Ngày này mới phát hiện trung tâm Calama cũng đông đúc nhộn nhịp, chợ búa, cửa hàng hoạt động khắp nơi. Có lẽ hai hôm đầu tới đây bận rộn giấy tờ lại ở khách sạn hơi rìa một chút nên mình chưa kịp cảm nhận được nhịp sống nơi này. Tuy nhiên Calama vẫn đem đến cho mình một cảm giác thiếu an toàn bởi các cửa hàng, cửa hiệu có rất nhiều nơi đóng bọc song sắt. Các cửa hàng tạp hóa chỉ để chừa một cái lỗ để giao dịch buôn bán. Lại còn đọc review trên Google Maps có một số siêu thị khách bị cướp hoặc trộm đồ để trên xe nên thật sự vùng này chỉ có thể là một nơi dừng chân, trung chuyển.